Hearts of Iron IV Tam Çözüm ve Rehber

 

 

     Bugün sizlerle birlikte Hearts of Iron IV’a derinlemesine bakacağız. Yayımcı firmaların geliştiricilerden beklentileri, oyuncuların oynadıkları oyunların çok farklı türlere kaymasıyla birlikte shooter ve moba oyunlarının cirit attığı bir zamanda strateji türüne ilgi yapımcı firmalarda bile azaldı. Blizzard ve Sega gibi büyük firmalar haricinde neredeyse bu türe sahip çıkmaya çalışan başka büyük bir geliştirici firma yok. Strateji türünün tamamı demesek de gerçek zamanlı strateji türünün gerçekten de büyük kan kaybettiği bir zaman diliminde Paradox Interactive’in büyük çaplı ve kaliteli stratejileri ilaç gibi geliyor doğrusu.

   

     Yayıncı olarak yakından tanıdığımız Mount & Blade gibi oyunların da bizlere ulaşmasında yardım eden, bağımsız firmalara destek vermeye çalışan Paradox Interactive’in tam 16 yıldır bizlere çok kaliteli ve detaylı tarihsel büyük stratejiler sunan Paradox Development Studio isminde bir alt firması var. 16 yıl önce, coğrafi keşiflerin yaşandığı zamanda diplomasinin ön planda olduğu, koloniciliğin büyük bir hızla yükseldiği Europa Universalis ile birlikte geliştirmeye başladıkları tarihsel stratejilerde, bizleri Crusader Kings ile birlikte adeta dev bir tarihsel Sims simülatörüne götürmeyi de başardılar. Sengoku ile minik Japon adasındaki Shogun olabilmek adına verdiğimiz savaşlardan, Victoria ile vatanımızda yaşayan herkesin görüşüne saygı duyup sanayinin önemini kavrayacak bir döneme de gittik.

 

     Şimdi de dünyanın hala izlerini taşıdığı, tarihin en büyük savaşı olan İkinci Dünya Savaşına dönüyoruz tekrardan. İlk oyunu 2002 yılında çıkan Hearts of Iron serisinin 3. oyunu 2009’da çıktıktan tam 7 sene sonrasında yeni oyunuyla karşımızda. Paradox Interactive’in oyunları genelde alışılması ve anlaması zor olan oyunlar olur. Yeni oyunu çıkmışken ben de hem herkese oyunu detaylıca anlatarak önemli konularda tavsiye vererek oyunun aslında kolay olduğunu gösterecek bir tam çözüm, hem de v1.1 ile giderilmiş hatalarla birlikte eski oyunları ile karşılaştırmalarımı, yorumlarımla beğendiğim ve beğenmediğim kısımları sizlere ileterek bir inceleme tadında rehber hazırlamak istedim. (Burada yazmayı unuttuğum veya burada okumanıza rağmen tam olarak anlayamadığınız oyunla alakalı her şey için özelden de yazabilirsiniz. Elimden geldiğince yardım ederim.)

 

     Öncelikle oyun serisi diğer Paradox stratejilerine kıyasla daha çok askeri, endüstri ve savaş özelliklerine odaklanıyor. O yüzden Victoria’daki hammadde yoğunluğuyla alakası dahi olmayan, Europa Universalis serisinin diplomasi çeşitliliğine hiç benzemeyen bir oyunla karşı karşıyayız.

 

     Her şeyden önce ilk söylenmesi gereken ise, Paradox firması son zamanlardaki DLC çılgınlığına kapılarak oyunlarını eksik ve bazı gerekli özelliklerden yoksun yapıda çıkartıp, oyuncular tarafından modlanmasını seven ve oyunda olması gereken şeylerin bir kısmını yamayla getirip önemli bir kısmını da DLC ile insanlara satmaya bayılan bir firma. 

 

     Ocak 2014’te duyurulmasından tam 2.5 yıl sonrasında nihayet çıkan serinin yeni oyunu, eski oyunlarını seven herkesi mutlu ve mutsuz edebilecek bir çok farklı detaya sahip. Seriye yabancı olanlara kısaca anlatmak gerekirse; farklı coğrafi yer şekillerinden oluşan 13 binden fazla bölgeye ayrılmış bir dünya haritası üzerindeyiz. Yönettiğiniz devletin orduları ile başka ulusları ilhak etmeye çalıştığınız, teknolojinizi geliştirerek sanayi gücünüzü güçlendirmeye ve başka uluslara üstün gelmeye çalıştığınız bir oyun Hearts of Iron IV. İdeolojilerin ön planda olduğu oyunda, üç adet ana ittifak paktı bulunuyor. Bunlar sırasıyla; İngiltere’nin başında olduğu Müttefikler, Almanya’nın başında olduğu Mihver ve Rusya’nın başında olduğu Komintern. İsterseniz daha sonrasında ismini kendinizin verdiği bir ittifak paktı oluşturup, savaşta kendi istediğiniz saffı oluşturabilirsiniz. Oyunun asıl bir görevi yok, şunları yapmak zorundasınız diye size bir şey söylemiyor. Burada en önemlisi hayatta kalmak, isterseniz 1950’ye kadar tek bir savaş dahi yapmadan oyunu bitirebilirsiniz. Majör devletlerden birini seçip tüm dünyayı ilhak etmek ya da minör devletlerden birini seçip, sınırlı kapasitesine göre çok büyük gelişmelere imza atıp savaşta doğru tarafta yer alıp büyük toprak parçaları işgal ederek kendinizle gurur duyabilirsiniz. Oyundaki hedefinizi, ülkenizin ideolojisine ve kapasitesine göre ulaşmak istediğiniz başarıyı kendiniz belirliyorsunuz.

  

     Minik bir launcher’ı bulunan oyunun bu kısmında oyunla ilgili yeni haberleri görebildiğiniz gibi sahip olduğunuz DLC ve yüklediğiniz modların hangisinin açık olacağına karar verebiliyorsunuz. Oyunun açılışında ve kayıtlı oyununuza giriş yaparken yine karşımızda güzel çizilmiş resimler ve dönemin ünlü insanlarının söylediği sözler bulunuyor. Belki ilerleyen zamanlarda güncelleme ile birlikte Europa Universalis IV’teki gibi klavye kısa yolları ve oyun hakkındaki ipuçlarını da aşağıda görebiliriz. (Bir de istediğimizde önceki ve sonraki cümleye geçebileceğimiz bir buton koysalar seviniriz. O cümleleri her seferinde okumuyoruz, ilgimizi çeken bir cümleye tam baktığımızda da okumadan cümle değişebiliyor maalesef.)

 

 

   

     Oyuna ilk giriş yaptığınızda ise tek kişilik, çok kişilik oyun türleri, ayarlar ve jenerik’in olduğu 5 adet seçeneği olan sade bir menü karşılıyor bizleri. Diğer Paradox oyunlarına kıyasla baya bir seçeneğimizin olduğu ayarlar sekmesi şaşırttı doğrusu. Özellikle video ayarlarında performansı değiştirecek ve bilgisayarınıza göre ayarlayabileceğiniz daha fazla seçeneğe yer verilmiş. Bunları kurcalayarak kendinize uygun hale getirebilirsiniz. Özellikle 1943-1945 tarihleri gibi orduların ve cephelerin büyüyerek savaşın en yoğun olduğu zamanlarda bilgisayarınız baya bir zorlanacaktır.

 

 

     Bizim ilgilendiğimiz oyunun tek kişilik modu. Europa Universalis’teki gibi tarihi belli bir zaman dilimi arasında istediğimiz güne alabilme seçeneğimiz yok bu sefer. Sadece buradaki iki tarihten başlangıç şansımız bulunuyor. Bu tarihlerden ilki olan 1 Ocak 1936 ile oyuna başladığınızda, daha alternatif bir tarih oluşturabilmeniz mümkün. Savaşa birkaç yıl öncesinden hazırlık yaparak, asıl savaşın başladığı tarihi ve tarafları da değiştirebilirsiniz. Eğer iyi yönetebilirseniz, minör devletlerle bile gayet iyi bir sanayi gücüne, teknolojik altyapıya ve iyi bir orduya ulaşabilirsiniz. Hatta iki değil, üçüncü ve dördüncü dünya savaşlarına da bulaşabilirsiniz.

 

     Diğer senaryo modu ise, 14 Ağustos 1939’da yani savaşa çok az bir süre kala başlıyor. Sanayi güçleri, askeri durum ve teknolojik altyapı bakımından tarihsel bir şekilde Almanya’nın güçlü olduğu, ittifak paktlarının kurulduğu, dünyadaki tansiyonun arttığı bir zaman içinde başlıyorsunuz. Tarihsel bir şekilde oynamak isteyen ve savaş öncesi hazırlıklarla uğraşmayarak direk savaşın içine girmek isteyen oyuncular için daha uygun bir senaryo modu.

 

 

   

     Bir senaryoyu seçtikten sonra oyun bize 7 adet majör devleti öneriyor ve tarihi değiştiren savaşın başlangıcına imza atan en mühim 7 adamın portresini görüyoruz. (Ek bilgi olarak, Almanya’dan oyunu satın alanlar Hitler’in portresinde yüzünün karartıldığını görecektir. Steam’de bulunan bir mod bunu düzeltebiliyor. Belki de sadece Almanya’ya özel bir durum olmamalıydı.) Buradaki ulus liderlerinin karakterlerine göre özellikleri bulunuyor. Mesela Amerika’nın lideri Franklin Almanya’yı sevmiyor. Ne kadar yararlı olduğu tartışılacak bir yetenek olsa da böyle bir özellik bulunuyor. İşin ilginci Stalin, Chamberlain ve Mussolini gibi çok önemli karakterlerin tek bir yeteneğe dahi sahip olmayan boş bir adammış gibi durması. İki üç yüzdelik etkisi olan birkaç yeteneği olsaydı bari. Ayrıca Chamberlain boş gözükürken, rehberde anlatacağım yöntemle faşist bir İngiltere’ye dönüşürseniz İngiltere’nin yeni lideri Edward VIII’ün kötü olsa da birçok özelliğe sahip olduğunu göreceksiniz. Fransa’nın lideri Daladier’in bile az da olsa bir özelliği bulunuyor. Adolf Hitler’in ise oyunda çok işe yarayacak Political Power ismi verilen puanı daha fazla kazanma özelliği bulunuyor.

   Sağdan diğer uluslar kısmına tıklanarak, haritada gözüken her ülkeyi seçerek yönetebiliyoruz.

 

 

   

     Hemen sonrasında gözler ilk olarak Türkiye’ye gidiyor ve Mustafa Kemal Atatürk’ü görüyoruz ve maalesef ki üzülüyoruz. Dünyadaki her ulustan insanın düşüncelerine ve yaptıklarına saygı duyduğu ulu önderimizin Daladier kadar bile minik bir özelliğinin bulunmaması, her hangi boş bir lider gibi sunulmasını büyük bir şiddetle eleştiriyorum. Burada tek bir güzel özellik ataması yapılarak, dünyadaki herkesin saygı duyduğu özel bir karakteri ödüllendirmeli ve Türk halkının da gönlünü kazanmalıydı Paradox. Forumlarda kendilerine iletilenleri önemseyeceklerini ve bu yanlışlarını düzelteceklerini düşünüyorum. Ayrıca Atatürk’ün ölüm yıldönümü ile ilgili tek bir haberin dahi çıkmaması durumu var. Kendi wiki sayfalarında bununla ilgili bir haberin görseli olsa da defalarca kez o tarihi geçmeme rağmen böyle bir bildiriyi görmedim. Belki gelecek yamalarla düzeltilerek getirilir.

 

     Şimdi burada harita üzerinde seçtiğiniz her ulusun, ideolojilerini, yönetim şeklini, yöneten partiyi ve bir dahaki seçimlerin ne zaman olabileceğini görebiliyorsunuz. Burada Türkiye’yi otoriter rejim ile gösteren Paradox’u bir kez daha kınıyoruz. Bunun oyunun mekaniğine herhangi bir şekilde hiçbir etkisi yok. Sadece tarihsel olarak bunun daha düzgün sunulmasını dilerdik. Birçok ülkenin diplomatik rejimi varken, meclisin olduğu bir ülkenin otoriter rejim olmasını anlayamıyorum doğrusu. Romanya’nın diplomatik rejimde olup bizim olmayışımız ise biraz komik.

   

     Ulus liderlerinin portrelerinin hemen yanında da yöneten partinin hangi ideolojiye sahip olduğuyla ilgili kazandığınız veya kaybettiğiniz şeyleri görebilirsiniz. Bunlar faşizm, komünizm, diplomatik ve terazi simgesiyle gösterilen herhangi bir ideolojiye sahip olmayan tarafsızlık olarak sınıflanmış. Hemen yanında ülkenin partilerinin yüzdeleri ve ideolojilerine göre günlük değişim oranı bilgilerini gösteren bir kısım bulunuyor. Genelde oyunun başında bu değişim yok, bu değişimi bazı yöntemler ile siz yapabiliyorsunuz. İdeolojileriniz, gelecekteki seçeceğiniz taraf için önemli. Hemen yanında da bazı devletler için National Spirit’ler yani uluslara özel özellikler bulunuyor. Mesela komünizmin temsilcisi Rusya’nın Ulusal Birliği %20 düşüren paranoyak bir özelliği bulunuyor. Majör devletlerde genelde yeni bir pakt oluşturma özelliği var. İngilitere’de yetiştirilebilir asker sayısını azaltan özellik gibi ilginç bir özellik varken, Fransa’daki özelliklerin hepsi neredeyse ülkeye zarar veren özellikler seçilerek tarihsel gerçeklik için güçsüz durumda olması sağlanmak istenmiş. Kurtuluş Savaşını kazanarak destan yazan tüm dünyanın bahsettiği Türkler için herhangi bir özellik de bulunmuyor maalesef ki.

   

     Oyuna Türkiye ile başlayarak genel tasarıma şöyle bir bakalım. En yukarıda oyundaki önemli içerikler bulunuyor. Victoria oynayan bir strateji sever için inanılmaz basite indirgenmiş bir arayüz gibi gelecektir. Bıraktım Victoria’yı serinin önceki oyunlarını oynayanlar için bile çok az sayılır. Bunlardan bir kaçının çıkarılmasının çok yanlış bir karar olduğuna değineceğim. Burada eski oyunlarda olan paranın, enerjinin, ender materyallerin, metallerin, subayların, casusların, tarafsızlığın, ham petrolün, yakıtın ve isyan değerlerinin kalkarak oyunun çok daha basitleştirilmiş farklı bir tarza büründüğüne şahit oluyoruz.

   

     Başta haritadaki değişiklikten bahsedelim. Diğer Paradox oyunlarındaki harita modlarının 10’da 1’i kadar seçeneğimiz bulunuyor bu sefer. Paradox oyunlarında olan her ülkenin kendine has renkleriyle sahip olduğu toprakları boyayarak çok güzel bir görünüm katan diplomatik harita moduyla, arazi modu birleştirilerek tek bir görünüm sağlanmış. Genel görünüm olarak güzel ama ekstradan tüm coğrafi yer şekillerini gösteren bir buton da konsaymış daha iyi olurmuş. F1-F2-F3 ile sırasıyla ordu, deniz ve hava birimlerini kontrol etmek için harita modları arasında geçiş yapabiliyorsunuz. Ayrıca ordunuzun ihtiyacınızı karşılayamadığınızda nerede sıkıntı olduğunu görmek için, eyaletleri görebilmek için, isyan çıkıp çıkmayacağını görebilmek için, hammaddelerin haritadaki yerlerini görebilmek için, herhangi bir ülkeye (sağ) tıklayarak başka ülkelerle diplomatik ilişkisini görebilmek için ve kurulan ittifak paktlarının ele geçirdiği tüm toprakları birlikte görebilmek için 6 farklı harita modu da bulunuyor. Eski oyunlarda olan bazı kullanışlı harita modlarının kaldırılmış olması üzücü.

     Şimdi değerlerden bahsedelim. National Unity yani Ulusal Birliğiniz. Bu ulusunuzun savaşabilirliğini gösteriyor. Bu oranı düşük olan devletler, diğerlerine göre daha çabuk ilhak edilebiliyor ya da teslim olabiliyor. Mesela Fransa gibi bu değeri düşük olan bazı devletlerin tek bir başkentini yani Paris’i almanız yeterli olabiliyorken, yüksek değerli diğer devletleri ilhak edebilmek için neredeyse tüm önemli noktaları yani Victory Point ismiyle oyun içinde geçen Zafer Noktalarını ele geçirmeniz gerekiyor. Bu değer politikacılar ve ulusal odaklar ile artabiliyor. Genelde faşist devletlerin ulusal birliği daha yüksek oranda olur.

 

     Political Power: Politik Güç puanınız. Ülkenin yasalarını değiştirirken, askerleri, şirketleri ve politikacıları işe alırken bu puandan anlık bir değer harcarken, bazı diplomatik hamlelerde aylık olarak bu puandan harcıyorsunuz. Her ülke günde 2 politik güç kazanır, bu değer bazı politikacıların özellikleriyle birlikte yükselebilir. Mesela Hitler’in sahip olduğu özellik bunu 1 puan arttırır. Ayrıca birazdan değineceğim Ulusal Odaklar bu puanın bir tanesini harcadığı için ve o odağı her gün araştırmanın yararlı olduğunu bildiğiniz için aslında normal bir devletle günde 1 politik güç puanı kazanıyorsunuz.

 

     Manpower yani İşgücü veya eli silah tutabilecek insan sayısı diye tabir edebileceğimiz birim. Bu sayı ulusal odaklardan ve ülkenizin yasalarından etkilenerek askere alınabilecek kişi sayısını etkiler. Genelde komünist devletlerin daha fazla manpower’ı olur. Ele geçirdiğiniz yerlerden de bir şekilde zamanla manpower’ınızı arttırabilirsiniz.

 

     Fabrika sayımız. Eski oyundaki endüstriyel kapasitenin yerini direk olarak sivil, askeri ve donanma olarak üç çeşide ayrılmış fabrikalarımız almış. Detaylıca değineceğim birçok üretimi bu fabrikalarınız yapıyor.

   

     Fabrika sayınızın hemen yanında oyuna ilk başladığınızda göremeyeceğiniz, nükleer araştırmalar ve binaları yaptıktan sonra üretimine başlayabildiğiniz nükleer bomba sayınız gözüküyor. Nükleer bombayı bir vilayete atabilmek için o hava sahasındaki Air Superiority yani hava üstünlüğü değerinizin %70 olması ve o hava sahasında en azından bir tane Stratejik Bombardıman uçağından olması gerekiyor. Sahip olduğunuz bölgelere kurduğunuz Nükleer Santraller zaman içerisinde Nükleer bombaları üretiyor. Bazı önemli şehirlere nükleer bomba attığınızda özel haberler (Event) çıkıyor ve Nükleer bombanın insanlar üzerindeki iğrenç etkilerini okuyorsunuz. Bu yapılanın kötü bir şey olduğunu, oyun olsa da insanlara anlatabilmek de lazım. Nükleer bomba attığınız şehirdeki askeri ve endüstriyel tüm binalar zarar görüyor ve o ülkenin Ulusal Birliği düşerek daha kolay teslim olabiliyorlar. Buradaki majör ve minör devlet farkını güzel yapamamış Paradox. Almanya’nın da, Venezuella’nın da nükleer araştırmasını kolayca yapabilmesi ve hemen bomba üretebilmesi alternatif tarih açısından güzel fakat tarihsel açıdan majör devletlerin gücünün eksik ve yeterli yansıtılamayışı bakımından kötü bir durum.

 

     Deneyim puanları: Tümenlerinizi eğittikçe ve ordunuz savaştıkça kazandığınız ordu, hava ve deniz için üç ayrı deneyim puanı bulunuyor. Bu puanlar da tümen tasarımı yaparken ve ürettiğimiz tank, gemi ve uçakların daha güçlü varyasyonlarını yapabilmek için kullanılıyor.

 

     Konvoylar: ticaret yaparken, denizden istila saldırısı yaparken orduları taşımak ve orduları kendi topraklarımızda transfer edebilmek için kullanılıyor. 

     Bu oyun gerçek zamanlı bir strateji oyunu ve saat olarak ilerliyor. Diğer büyük haritadaki strateji oyunları gibi tur bazlı değil. Oyunu başlattığınızda tüm ülkeler aynı anda her şeyi yapar. Sağ yukarıdaki + ve – tuşlarına basarak oyunun hızını değiştirebilirsiniz. Eğer sağ alttan gece gündüz döngüsünü açarsanız harita üzerinde karanlık ve aydınlık olan yerlerin değişimini de görebilirsiniz. Ayrıca bu sağ altta aynı ittifakta bulunduğunuz ülkelerin de savaş planlarını görebilmeyi ve ülkelerin bayrak renklerine göre askeri renk kazanmasını açıp kapatabiliyorsunuz. Asker renklerini açmak tam bir kafa karıştırmaca, onun yerine sizin ordularınızın yeşil, dostlarınızın mavi, düşmanlarınızın kırmızı, tarafsızların gri olduğu çok basit düzen çok daha mantıklı. Bunu sadece arada ülkelerin ordularını ayırt etmek için kullanabilirsiniz.

 

     Zaman göstergesinin altında tüm ordularınıza, donanmalarınıza ve uçaklarınıza ulaşabileceğiniz bir kısım bulunuyor. Herhangi bir görevi olmayan, herhangi bir orduya atanmamış boş birliklerinizi rahatlıkla bulabileceğiniz ve tüm birlikleri tek seferde ulaşıp yönetebileceğiniz kullanışlı bir alan.

 

   

     Şimdi menülere gelelim. Ulusunuzun bayrağına tıklayarak veya klavyenizden Q harfine basarak ulaşabildiğiniz bu sayfada ulusunuza dair birçok bilgiyi görebiliyor ve çok kritik kararları buradan veriyoruz. Solda ilk başta, devletinizin o andaki liderinin portresini görüyoruz. Eski oyunlardaki tarihsel fotoğraflar yerine bu sefer çizimlere yer vermiş Paradox. Atatürk’ün portresinin de gayet güzel durduğunu söylemeden geçmeyelim. (Tabii bazı portreler gerçekten de çok özensiz bir şekilde hazırlanmış, birkaç bıyıklı abimiz var ki neredeyse her yerde kendisini görebiliyoruz. Oyunun yeni yamasıyla bir kısımca düzeltilmiş olsa da bu abimiz kılık değiştirme konusunda uzmanlaşarak Güney Amerika ve Kuzey Amerika kıtalarının kıyı şeridindeki komşu olan 10’dan fazla farklı ülkeyi sadece farklı takım elbiseler giyerek faklı isimlerle yönetiyor diyebiliriz. Aynı zamanda kendisini Türkiye sınırları içerisinde birçok farklı isme sahip olarak kendisini klonlayabildiğini ve ordumuzu farklı cephelerde yönetebildiğini de görebiliyoruz. Kim bilir, belki de kendisini ünlü kareli ceketiyle beraber bir gün devletimizin başında da görürüz.)

 

     Ulusumuzun bu sayfasında yaptığınız her şey gelecekteki saffınızı belirliyor diyebiliriz. Eski oyunlardaki kabinenin kaldırılmış olmasını anlayamasam da farklı bir şekilde şirketler, danışmanlar gelmiş. Ayrıca eski oyundaki seçebildiğimiz yasalar da daha fazlaydı. Eski oyundaki sistem korunarak bu şirket yeniliklerinin ve askeri, bilimsel önemli kişiliklerin güzelce eklenmesi bence daha güzel olurdu. Yine de gelecek yamalar veya DLC ile birlikte tekrardan kabinenin gelebileceğini ve yasaların detaylanacağını düşünüyorum.

 

     Burada savaşın taraflarını belirleyecek en önemli detay bulunuyor. Buradaki oyun mekanizması öyle basit işliyor ki, multiplayer olarak arkadaşlarınızla oynayarak, Almanya’nın demokratik bir cumhuriyet kurmasını, Amerika’nın faşist bir ülkeye dönüşmesini, Japonya’nın komünist bir paktın lideri olabilmesini sağlayıp sayısız farklı dünya savaşı senaryoları oluşturabilirsiniz. Burada seçeceğiniz Ulusal Odaklar, seçtiğiniz danışmanlar ve politik güç puanlarınızı kullanarak başka ülkelerin ideolojisini etkilemeye çalışarak 1936’dan başlayıp 1939-1940’a kadar tamamıyla farklı bir dünya oluşturabilir ve İkinci Dünya savaşının tüm senaryosunu değiştirebilirsiniz.

   

     Ulusal Odaklarınızı seçtiğiniz kısımla başlayalım. En önce bu odakların her biri için hazırlanan logoların da gayet şık ve hoş durduğunu söyleyelim. Bu teknoloji ağacına benzeyen sayfa 7 adet majör devleti için özel olarak tasarlanmışken, diğer tüm devletler için genel bir sayfa hazırlanmış. Paradox firmasını tanıyan herkesin tahmin ettiği üzere bazı DLC’ler ile birlikte minör devletlere, özellikle bizim devletimize özel bir ağacın hazırlanacağını düşünüyorum. Çok fazla Türk oyuncu var oyunu oynayan.

 

     Bu odaklar arasında Sun Tzu’nun savaş sanatı gibi tek bir asker dahi harcamadan bazı yerleri diplomatik şekilde ilhak etme odağından, stratejik yerlere yapılan kalelerin, hava savunma sistemlerinin ve fabrikaların sayısını arttıran odaklara, bazı araştırmaları yapmadan önce araştırmaları hızlandıran isminin karşılığı gibi mantıklı olan ulusal odaklardan önemli bir noktadan ilginç bir hammaddenin birden üretilmesini sağlayan ilginç ve mantıksız odaklara kadar bir çok şey bulunuyor. (Yani ulus olarak birlikte hareket edersek yarın Ankara’da petrolü çıkartıp, Samsun topraklarında Uranyum yetiştirebiliriz Paradox’a göre...) Açıkçası özellikle majör devletler için hazırlanan ağacın çok detaylı ve oyuna farklı bir hava katan bir şey olduğunu düşünüyorum. Hele İngiltere için git git bitmeyen bir ağacımız bulunuyor. 

 

   

     Almanya’nın ağacına değinmek gerekirse, oyuna başladığımız tarihte Fransa ile Almanya arasındaki bir anlaşma sebebiyle, Almanya şu bölgede herhangi bir asker bulunduramıyor.

 

 

   

     Alttan ve üstten, Belçika, Hollanda ve İsviçre’den saldıramayacağı için Fransa, olası Almanya saldırısı öncesi cephesini sağlama almak adına böyle bir şey yapıyor. Bu odaklardan bir tanesi ise 70 gün içerisinde sizin için bu anlaşma işini çözüyor. Sonrasında da eğer yeterli asker sayısına ulaşacak kadar tümen eğitebilirseniz, tek bir butona basıp 70 gün bekleyerek, koca Avusturya’yı tek bir askerinizi bile kaybetmeden ilhak edebilecek bir imzayı atabiliyorsunuz. Hatta daha sonrasında Çekoslovakya ve Yugoslavya gibi büyük toprakları da yine buradan askerlerinizi kaybetmeden ilhak edebilme veya kukla devlet yapabilme, hatta başka devletlere bölebilme işlemini de yapabilirsiniz.

 

     Ulusal odaklar oyunun başında neredeyse her majör devletin asker harcamadan kolayca bir kısım toprak parçası almasını sağlıyor. Japonya’nın Çin’in kuzeyini hemen alabilmesi, İtalya’nın Arnavutluk’u alabilmesi gibi çeşitli birçok odak bulunuyor. İçerikleri ve açıklamaları mantıklı olsa da, tarihsel yapıda bazıları uygun olsa da, hardcore strateji severler ve alternatif bir dünya yaratmak için bunları kapatabilmeyi seçme şansını oyunculara sunmalarını isterdim doğrusu.

   

     Ayrıca odaklar ve daha sonra bahsedeceğim doktrin araştırmalarında bazı şeyler seçim olarak sunuluyor. Yani iki tane odaktan sadece bir tanesini seçebiliyoruz ve geri dönüş şansımız yok. Doktrinde geri dönüş şansımız var, fakat başka bir dalda araştırdığımız her şey siliniyor, bu da boşuna zaman kaybı demek. Bu kadar kısıtlı bir zaman dilimindeki oyun içerisinde de asla yapmayacağınız bir şey.

 

   

     Ayrıca İtalya ve Almanya’nın ulusal odak ağacında Türkiye veya Yunanistan arasında biriyle arkadaş olma gibi bir seçenek bulunduğunu da belirtelim. Türkiye’nin özel bir ağacı bulunmasa da, oyun içerisinde alternatif tarih için Türkiye’ye de bir bakımdan önem verdiklerini söylemek lazım.

     Türkiye dahil tüm minör devletlerde olan klasik ulusal odak ağacında ise en soldaki üç ağaç içeriğinde yazana göre yapılacak olan askeri araştırmanın süresini kısaltmak için. Hemen yanında her ülke için farklı yerlere yapabildiğiniz sivil ve askeri fabrikaları içeren, yeni araştırma sekmelerine sahip olabildiğiniz, bazı araştırmaları daha hızlı yapabildiğiniz endüstriyel efor kısmı var. En son ağaç Politika da oyunun en önemli alternatif tarih seçeneklerinden biri olarak karşımıza çıkıyor. Devletinizin üç ideolojiden hangisine yaklaşmasını istiyorsanız bu odak ve bir danışman ile birlikte kolayca yapabilirsiniz.

 

 

   

     Üç ideolojinin de kendine has güzel özellikleri bulunuyor. (Demokratik olan hariç. Oyun içerisinde neredeyse güzel hiç bir özelliği yok.) Ayrıca seçtiğiniz ideolojiye göre katılacağınız pakt da, ticaret yapabileceğiniz ve eksik hammaddelerinizi tamamlayabileceğiniz ülkeler de, hatta kendi kuracağınız pakt da farklı olabilir. Liberallik kısmını seçmeye başladığınızda ya tarafsız olarak kalıp farklı bir yol izleyebilirsiniz ya da İngiltere’nin başında olduğu ittifak paktına yaklaşırsınız. Kolektivist odağı seçtikten sonra, faşizme olan desteğinizin arttığı, yetiştirilebilir asker sayısını arttırdığınız ve askerlerin yetiştirme sürelerini kısaltabildiğiniz ülkenizi faşist bir ülkeye çevirebilecek odaklar veya komünizme olan desteğinizin arttığı, politik güç puanı kazanabildiğiniz ve savaşta kaybettiğiniz askerlerin yerine daha çabuk tümenlerinize katıldığı ülkenizi komünist bir devlete çevirebilecek odaklardan birini seçiyorsunuz. 

 

     Bu dört farklı kısımdan herhangi birinden ilerleyerek bir şekilde kendi ittifak paktınızı oluşturabileceğiniz bir odak da seçebiliyorsunuz. Tabii bu paktı ancak kendi ideolojinizden ülkeler ile birlikte yapabiliyorsunuz. Bunun kabul edilebilmesi için ülkenizin güçlü de olması lazım. Eğer diplomasi sekmesinden politik güçlerinizi kullanırsanız neredeyse her devleti birkaç sene içerisinde istediğiniz ideolojiye çevirebildiğinizi söyleyelim. Bu da hardcore oyuncular için inanılmaz basitleştirilmiş ve sevilmeyen bir detay.

 

     National Focus her devlet için önemli bir yere sahip, önemli bir bilgi olarak da her odağın 70 gün sürdüğünü söyleyelim. Yani savaş öncesi hazırlık yaptığınızı düşünürseniz, 1939’a kadar üç yıl içerisinde 15-16 adet odağı gerçekleştirebileceğinizden her ülke için stratejinizi buna göre yapmanızı özellikle tavsiye ederim.

 

     Ulusal odak seçeneğinin hemen altında zaten ulusların sahip olduğu özelliklerle birlikte bazı yaptığınız önemli odaklar gözüküyor. Hemen altında eğer bir ittifak paktına katıldıysanız onu görebiliyor ve yanında ülkenizin ideolojisine göre yapabileceğiniz şeyleri görebiliyorsunuz. 

 

     Portremizin hemen altında gelecek seçimin ne zaman olacağı, ülkemizin hangi ideolojiye bağlı olduğu ile ilgili bilgiyi görebiliyoruz. Hemen yanında da genelde her ülke için gerçekçi isimleriyle beraber dört adet farklı ideolojiden parti bulunuyor. Ülkemizde de dört adet parti bulunuyor. Bunlardan ilki oyun içerisinde gösterilenlere göre herhangi bir ideolojiye bağlı olmadığı belirtilen ve parti lideri Mustafa Kemal Atatürk olan Cumhuriyet Halk Partisi. İkincisi, demokratik bir ideolojiye sahip ve parti lideri Celal Bayar olan Demokrat Parti. Üçüncüsü, komünist bir ideolojiye sahip ve parti lideri Sefik Hüsnü olan Türkiye Komünist Partisi. Son olarak da faşist bir ideolojiye sahip ve parti lideri Fevzi Çakmak olan Millet Partisi. Gerçekteki gibi bu partilerden hangisi başa geçerse ulusun ideolojisi de lideri de o partiye göre değişiyor.

 

     Çoğu ülke için eğer herhangi bir danışman ve ulusal odak seçmezseniz bu değerler çok değişmiyor. O şekilde Türkiye ile kimseye savaş açmadan barış içerisinde bitirebilirsiniz oyunu. Eğer minör devletler ile üç ittifak paktından birine girmek veya majör devletlerin ideolojisini değiştirerek alternatif bir tarih oluşturmak istiyorsanız burayı kullanmalısınız.

 

     Hatta bu ideolojilere göre ulusunuzun ismi de değişiyor. Türkiye için örnek vermek gerekirse, eğer ulusal odağınızı ve danışmanınızı faşist bir ideoloji olması için seçerseniz, birkaç sene içerisinde ülkenizin başına Fevzi Çakmak geçerek, ülkenizin isminin Neo-Ottoman Empire yani Yeni Osmanlı İmparatorluğu olacağını ve bayrağının da kırmızı arka plan üzerinde üç adet ay sembolü olduğunu göreceksiniz. Politikaya girmeden söylemek gerekirse, biraz ilginç bir isim tercihi olmuş Paradox tarafından, forumlarda da bunun eleştirisi bulunuyor. Aynı şekilde demokratik bir ideoloji için Republic of Turkey yani Türkiye Cumhuriyeti ismini alıyorsunuz. (Sanki şuanda demokratik bir ülke değilmişiz gibi. Paradox’un ince ama önemli olarak kaçırdığı bir detay daha.) Ayrıca aynı yöntemle komünist bir ideolojiyi seçerek Turkish Socialist Republic yani Sosyalist Türk Cumhuriyeti ismine sahip olarak, komünizmin simgesi olan orak ve çekiç’in hilalin üzerinde bulunduğu kırmızı arka planda bir bayrağa sahip oluyoruz. Burada oyun için dahi olsa bunu yaparken Atatürk’ün liderlikten indiriliyor olması ve bununla ilgili haberleri okumak yürek burkuyor doğrusu.

 

     Bu ideoloji değiştirme mekanizması her devlet için aynı şekilde işliyor. Her devletin farklı ideolojileri için farklı isimleri bulunuyor. Mesela Luxemburg ile komünizme doğru giderseniz, ülkenizin ismi ‘Rosa Luxembourg’ oluyor. İnce ve güzel bir gönderme.

 

     Fakat bu isim değiştirme mevzusu Paradox’un forumlarında en çok eleştirilen konulardan biri haline geldi. Eğer siz de herhangi bir ismi beğenmeyenlerdenseniz ve daha gerçekçi bir isim yapmak istiyorsanız, oyunun dosyalarının bulunduğu yerdeki localisation klasörü içerisinde (Örnek Lokasyon; C:\Program Files (x86)\Steam\steamapps\common\Hearts of Iron IV\localisation) ‘countries_l_english’ dosyasını not defteri ile açarak düzenleyebilirsiniz. (Mesela Neo-Ottoman Empire yerine Turkish Nationalist Empire daha uygun bir isim gibi.)

     Ulus sayfamızın alt kısmında eski oyunlardaki kabine ve yasaların yerini alan minik üçe ayrılmış sınıf var. Buradaki seçtiğimiz her şey politik güç puanımızdan harcıyor. Genelde çoğunun 150 puan istediğini, bazılarının da 600 gibi yüksek değerlere çıkabildiğini belirtelim.

   

     İlk sınıf olan Yasalar ve Devlet’in ilk yasası, askere alma ilgili yasa. Burada manpower yani halkımızın yüzde kaçını asker olarak yetiştireceğimizi seçiyoruz. Çok zorlanmadığımız sürece ‘Limited Conscription’ yani Limitli Askere Alınma yasasının seviyesinin üstüne veya altına çekmek gereksiz. Çünkü hem eğitim sürecini hem de fabrikalarımızı kötü yönden etkileyerek bizi zor duruma düşüren seviyeler diğerleri. Fakat en iyi seçenek olduğu için bu yasanın 600 politik güç puanı istediğini de belirtelim.

 

     Hemen yanında da ticaret yasasını seçebiliyoruz. Burada ihracatı kapatan faşist yapıdaki kararın oyun içerisinde bedava sivil fabrika kazanmanızı sağlayan etkeni kapatmak dışında tek bir etkisi dahi olmadığı için gereksiz ve saçma. Burada seçebildiğiniz en yüksek yasayı seçmek hem fabrika üretimini hem araştırmalarınızı hızlandıran bonuslara sahip olduğu için en mantıklısı. En iyisi olan Free Trade yani Serbest Ticaret’in 600 politik güç kullandığını belirtelim. İdeolojiye göre herhangi bir yardımı ve anlamı bulunmuyor oyun içerisinde diğer seçeneklerin, belki daha sonraki yamalarla burası anlamlandırılabilir.

 

     Bir yanında da ekonomik yasa bulunuyor. Burada da Savaş Ekonomisini seçebildiğiniz sürece onu seçmenizi o olmazsa da en ideal seçimin Kısmi Mobilizasyon olduğunu söyleyebilirim. Tam Mobilizasyon, Erken Mobilizasyon ve Sivil Ekonomisi gibi seçeneklerin artıları olsa da eksilerinin çok olduğunu düşünüyorum. Sivil Ekonominin en iyisi olmadığını düşünsem de 600 politik güç puanı istediğini, diğerlerinin de 150 istediğini belirtelim. Tabii burada bunu o anki ihtiyaçlarınız doğrultusunda daha uygun olduğunu düşündüğünüz şekle çekebilirsiniz. 

 

     Yasaların sağında da daha öncesinde bahsettiğim danışmanları görebilirsiniz. Buradaki danışmanların sayısı ve çeşitliliği majör devletler için baya geniş durumda. Buradaki isimlerin bazıları sadece bazı Ulusal Odaklar tamamlandıktan sonra seçilebiliyor. Eğer ülkenizin sahip olduğu ideolojiden başka bir ideolojiye yönelmek isterseniz sadece buradan o konuyla ilgili danışmanı atamanız yeterli. (Bir danışman ile birlikte halkın ideolojisini değiştirebilmenin bu kadar kolay olabildiğini ilk defa bir oyundan öğrendim doğrusu. Hani ulusal odak ismi verilmiş bir şeyin yaptıkları ile birlikte neyse de, devletinizin başındaki ekibin bir danışmanı halkınızın ideolojik fikrini değiştirebilir mi gerçekten de? Keşke bu kadar kolay olsaydı, keşke devletin başındaki bir danışman tüm halkı iyi insan yapabilseydi diyebildiğimiz gerçeklikle alakası dahi olmayan bir özellik.) Ayrıca burada Pertev Naili ve Nihal Atsız gibi isimleri de görebilmek güzel. Paradox biraz araştırmış. İdeoloji değişimi ve alternatif tarih sunumu güzel bir fikir fakat hem gerçekçilik açısından hem de hardcore strateji severler açısından bu mekanizmanın işleyişi o kadar basit ve detaylandırılmamış ki, üzüyor doğrusu. Çok daha güzel bir şekilde sunulabilirdi. Buradaki danışmanlar her ülke için farklı sayıda olduğu için, o anki ihtiyaçlarınıza göre çeşitli danışmanlardan seçebildiğinizi seçersiniz. 

 

     Hemen altında araştırmalar ve üretim kısmında oyuna farklı ve güzel bir yenilik katmış olan araştırmaları hızlandırabilen ve askeri birimlere bazı özellikler katabilen şirketler bulunuyor. Burada tank, gemi, uçak, materyal tasarımı ve sanayi firması sekmelerinde şirketler seçiyoruz. Mesela bu seçtiğiniz şirketlerden biri ile yaptığınız bir zırhlı birlik araştırmasından sonra yaptığınız bu zırhlı birliklerin üretilirken o şirketin armasını aldığını göreceksiniz. Bu şirketlerin farklı konularda askeri getirileri ve farklı konularda araştırma sürelerini kısaltma özellikleri bulunuyor. O anki durumunuza ve ihtiyacınıza göre bunları her ülkede farklı düzenleyebilirsiniz. Özellikle yine majör devletler için bu kısımdaki çeşit sayısı çok fazla ve bu çeşitler arasında ünlü firmaları da görebilmek güzel. Japonya için Nissan, Kawasaki, Mitsubishi, Almanya için Opel, Siemens, Porsche, İtalya için Fiat, Amerika için Ford gibi hepimizin bildiği çok eski ve köklü şirketlerin de oyun içerisinde bulunuyor olması gayet yerinde bir detay. Ayrıca bir adet de dönemin ünlü isimlerine göre hazırlanmış bir listeden size askeri teknolojilerde araştırma bonusu kazandırabilen bir teorisyen de seçebiliyorsunuz.

 

     En alttaki kısımda ise askeri kadronuzu belirleyebiliyorsunuz. Burada kara, deniz ve hava kuvvetleri için komutanlarınızı ve üst komutadaki askerlerinizi seçebiliyorsunuz.

 

     Burada Paradox’un yaptığı hataya da değinelim. Oyun ilk çıktığında burada yer alan ve dünyadaki ilk kadın pilot olarak tarihe geçmiş Sabiha Gökçen’in portresi beyaz sakallı yaşlı bir amcaydı. Üç dört gün sonrasında çıkarılan acil hata düzeltme yamasıyla bunun gibi yaklaşık bir on adet portre hatasını düzelttiler. En azından forumlardaki bu tarz istekleri okuyup değerlendirerek, kısa sürede dönüş yapmaları takdir edilesi. Paradox’un başka konularda da bizleri dinlemeleri dileğiyle. 

   

   

     Şimdi de W klavye kısa yolu ile kolayca açabildiğiniz Araştırma penceresine gelelim. Burada devletlere göre farklı sayıda araştırma sekmesi ile başlayıp, ulusal odaklar ile birlikte bunun sayısını arttırabiliyorsunuz. Araştırma kısımları soldan sağa, yukardan aşağıya, aşağıdan yukarıya farklı şekillerde biraz karışık sıralanmış ve bazen kullanması zor olmuş. Ayrıca eski oyunlardaki bir araştırma kısmının 15 ayrı seviyesinin bulunması daha güzeldi diye düşünüyorum. Buradaki resimler de majör devletler için tarihi olarak gerçekteki birimlerin olduğu şekilde tasarlanıp, minör devletler için klasik bir tasarım içeriyor. Bazı tanklar ve uçakların karartılmış siyahi bir silueti bulunuyor. Araştırma kısmındaki en önemli bilgi, araştırmaların tarihine dikkatli bakmanız gerektiği. Yani 1936’da iken, 1940’da araştırılması gereken bir teknolojiyi araştırmanın sizi ileri götürmek yerine bir araştırma ile çok zaman kaybettirerek sizi çok daha fazla geriye götürdüğünü söylemek isterim. Her araştırmanın kendine göre belli bir süresi var ve bu süreler birçok etken ile kısaltılabiliyor. Bu etkenleri araştırma penceresinde görebilirsiniz. Ayrıca buradaki tüm birimlere ordu kısmında detaylıca değineceğim.

 

     İlk sekme olan piyadede; üç farklı seviyedeki silahları, piyadelerin askeri birçok değerini geliştirebildiğimiz araştırmaları, motorize ve mekanize araçların üç seviyesini ve bahriyeliler, dağcı komandolar ve paraşütçüler gibi özel birimlerin ve seviyelerinin araştırmalarını görebiliyoruz. 200 gün gibi bir araştırma süreleri bulunuyor.

 

     İkinci sekmede destek birliklerinin araştırma seviyeleri bulunuyor. Genelde 200 gün sürüyor araştırmaları. Burada bazı destek birimlerinin araştırılması için motorize araç ve radyo araştırmalarının yapılması gerektiğini görebilirsiniz.

 

     Üçüncü sekmede her ülke için şeması aynı olan fakat majör ülkeler için ünlü tanklarının ismi ve resmi olan zırhlı araçlar araştırmasını görebilirsiniz. Buradaki her çeşit tank için SP yani eklenti modellerinin hemen sağ üstteki butonlarından üretilebildiğini görebilirsiniz. Yani her tankın Topçu, Tank savunma ve Hava savunma sistemli varyasyonunu geliştirebilirsiniz. Tankların direk araştırmaları 200 gün sürerken, SP modları 50 gün sürüyor.

 

     Sonraki sekmede de dört farklı topu üreterek geliştirmelerini yapabilirsiniz. Genelde 150 gün sürüyor araştırmaları.

 

     5. sekmemizde de kara ordularımız için farklı getirileri olan 4 çeşit doktrinden birini seçebiliyoruz. Doktrinlerin zaman sınırlaması bulunmuyor, yani istediğiniz tarihte araştırmalarını yapabilirsiniz. Fakat kara doktrinleri 300 gün gibi bir sürede araştırılıyor. Kara doktrinlerinden ilki olan Mobile Warfare, daha çok hıza, rakibi bölmeye yönelik, motorize ve mekanize birlikleri çoğunluklu kullanacak olanlar için uygun. Manpower konusunda sıkıntısı olan ama sanayisi iyi olan, atış gücü yüksek olup bunu daha da kuvvetlendirmek isteyen Almanya gibi ülkeler için uygun olan Superior Firepower. Savaş organizasyonu ve planın önemli olduğunu düşünen, mikro yönetime çok girmeyenler için Grand Battleplan. Son olarak da iş gücü konusunda sıkıntısı olmayan fakat sanayisi yeterince iyi olmayan devletler için seçilebilecek Mass Assoult. Bu dört kısımdan sadece bir tanesini araştırabilirsiniz ve buradaki “Mutually Exclusive” isimli kısımlardan sadece bir tarafına doğru gidebilirsiniz. Eğer vazgeçip başka bir yoldan gitmek isterseniz, diğer tüm araştırmalarınız gidip boşuna zaman kaybetmiş olacaksınız. Yani doğru karar vermek önemli.

 

     Hemen yanında bu sefer deniz için doktrinlerimiz bulunuyor. Bunların süresi ise 200 gün. Yine üçünden birini seçmemiz lazımken, bu sefer seçtiğimiz alandaki her şeyi araştırabiliyoruz. En soldaki doktrin güçlü donanma gücü bulunan, büyük ana savaş gemilerine odaklanırken, ortadaki doktrin sizden daha güçlü düşman donanmalara zarar verebilme özelliklerine odaklanıyor. Son doktrin ise, daha çok uçak taşıma gemilerinin destek kısmıyla ilgili özellikler var.

 

     Uçak sekmesinde 6 çeşit uçak birimi bulunuyor. Bunların da bir dengede olması gerekiyor. Naval Bomber’ın çok önemli olduğunu düşünmüyorum, diğerleri gayet önemli. Fighter ve CAS sınıfı uçakların hava üstünlüğünü sağlayabilmek ve düşman tümenlere zarar verebilmek için kesinlikle olması gerekiyor. Heavy Fighter sınıfı da Taktiksel ve Stratejik bombardıman uçakların korumasını sağlamak için yeterli düzeyde olması lazım. Taktiksel daha çok karşıdaki orduya, Stratejik daha çok o şehrin binalarına zarar vermek için kullanılıyor. Nükleer Bombayı da bu Stratejik Bombardıman uçağı atıyor. Burada bazı uçakların Carrier yani Uçak Gemilerinde bulunarak daha uzak noktalarda da görev yapabilmek için çeşitlerini araştırabiliyoruz. Fakat bu varyasyonlar normallerinden biraz kötü oluyor. Diğer tüm araştırmalar tamamlandıktan sonra fuzuli bir şekilde belki girilebilecek bir olay bu uçak gemisi mevzusu. Uçak araştırmaları 200 gün, varyasyonları 100 gün sürüyor.

 

     3 adet hava doktrini olduğu sekmede, en solda Stratejik Bombardıman ile ilgili, ortada hava üstünlüğü ile ilgili, en sağda da Taktiksel Bombardıman ile ilgili getirilerin olduğu alanlar bulunuyor. Tüm doktrinler neredeyse her şeye güzel özellikler veriyor. Buradaki karar o anki devletinize ve ihtiyacınıza göre sizin. Hava doktrinlerinin araştırmaları 150 gün sürüyor.

     Şimdi gelelim E harfine tıklayarak ulaşabildiğiniz Diplomasi sekmesine. Burada yukarıdan özel seçimleri yaparak iletişime geçmek istediğiniz devleti kolayca bulabilirsiniz. Eski oyundaki üçgen ve hangi ülkenin hangi ideolojiye yaklaştığını gösteren görsel gitmiş, tarafsızlık değeri de kaybolarak onun yerine dünyanın tansiyonu mekanizması gelmiş. Ayrıca harita üzerinde herhangi bir ülkenin toprağına sağ tıklayarak da o ülkeyle ilgili diplomasi sekmesine rahatça ulaşabilirsiniz.

 

 

 

     Burada üst tarafta o devletin bayrağı, lideri, hangi ideolojiyi desteklediği, hangi ulusal odağı seçtiği, partilerinin durumu, herhangi bir ittifak paktına dahil olup olmadığı, ulusal birlik yüzdesi ve karşılıklı sizin ülkenizle olan birbirinize bakışınızı içeren veriler detaylıca gösteriliyor.

  

     Alt tarafta bu ülkenin başka ülkelerle yaptığı tüm anlaşmalar bulunuyor. Yanında çok detaylı olmasa da idare edecek kadar diplomasi seçeneklerimiz bulunuyor. Buradaki detaylar kısmında da kurduğunuz radarlara ve bilgisayar teknolojinize göre o ülke hakkında bilebildiklerinizi de görebiliyorsunuz. Eski oyundaki casusluk kısmının kaldırılmasının da mantığını tam olarak anlayabilmiş değilim. İkinci dünya savaşı için neredeyse en önemli kısımlardan biri de budur. Sadece birkaç araştırma sonrasında kurulan bir radar ile her bilgiye ulaşabildiğimiz bir sistem gelmiş ilginç bir şekilde.

 

     Burada tüm Paradox oyunları için önemli bir detay bulunuyor. Bir yere öyle kolayca bomboş savaş açamazsınız. En azından belli sebepleriniz olması lazım. Buna genel olarak latince casus belli deniyor. Burada da savaş için kendinizi haklı çıkarabilme özelliği yani Justify War Goal bulunuyor. Eğer minör bir devlet ile oynuyorsanız bunun için dünyadaki faşist ülkelerin tansiyonu yükseltmesini beklemelisiniz.

 

     Guarantee Independence o devletin bağımsızlığını garantiye alma, yani ‘o ülkeye saldıran biri olursa ben de onu indiririm’ diye dayılanabildiğiniz bir seçenek bulunuyor. 25 politik güç puanı ile başlayarak her garantiye aldığınız devlet için puanın arttığını da söyleyelim. Bir ülkeye savaş açmadan önce, başka bir ülkenin bu garantiyi verip vermediğini kontrol edin. Yoksa İran’a dalmak isterken, bir anda İngiltere, Fransa, Amerika ve Rusya gibi devletlerin size savaş açtığına tanık olmayın.
   

     Ask for Military Access ile onların topraklarında askerlerimizi yürütebilmeyi teklif ederken, Offer Military Access ile topraklarımızda askerlerinin dolaşmasına izin vermeyi teklif ediyoruz. Burada eğer yanda kırmızı çarpı varsa kabul etmeyeceğini, yeşil bir tik varsa da kolayca kabul edeceğini hiç teklif etmekle uğraşmadan görebiliyoruz. Ayrıca zaten aynı ittifak paktına üye olduğunuz bir ülke ile askeri geçiş izniniz karşılıklı olarak bulunuyor. 

 

     Improve Relations da karşılıklı olarak birbirinize bakışınızı geliştirebileceğiniz ve dost olabileceğiniz seçenek bulunuyor. Bunu ittifak kurmak istediğiniz bir ülke ile yapabilirsiniz. Bu günlük olarak 0.2 gibi bir politik güç puanı harcar.

 

     Non-aggression pact kullanarak bir süreliğine saldırmazlık anlaşması imzalayabiliyorsunuz.

 

     Create faction ile eğer gerekli ulusal odakları yaptıysanız ve ülkenizin ideolojisi uygunsa, bir devletle birlikte yeni bir ittifak paktı kurmayı öneriyorsunuz. Burada o ittifak paktının ismini kendiniz belirleyebiliyorsunuz. Invite to faction ile eğer bir ittifakın lideri iseniz başka bir ulusu kendi paktınıza çağırabiliyorsunuz. Ask for Join faction ile de o paktın liderine ittifaka katılmayı teklif ediyorsunuz.

 

     Start Lend Lease ile o ülkenin iç savaşında onlara silah veya ekipman yollayarak yardım edebiliyoruz.

 

     Join Wars ile o ülkenin bulunduğu savaşa katılabilirsiniz.

 

     Send Volunteers ile ittifak içinde olmadığımız bir ülkenin içinde olduğu savaşı için gönüllü seçilmiş askeri limitli sayıda yollayabiliyoruz. Oluşturduğunuz tümenleri önce bir orduya atayarak listeden seçebiliyorsunuz. Expeditionary Force ise bu sefer limitsiz sayıda askeri aynı ittifak içerisinde olduğumuz ülkelere yollayabildiğimiz seferi yardım. Aynı ittifakta olduğumuz devletler yapay zeka tarafından oyun boyunca bize bu kuvvetlerden yolluyor. 

 

     Boost party popularity kullanılarak ise daha öncesinde bahsettiğim şekilde, tüm ülkelerin ideolojisini sadece politik gücünüzü kullanarak değiştirebilirsiniz. Bunun için faşist, komünist veya demokratik olmak gerekiyor. Bu da çok basit ve kolay bir içerik olmuş. Hangi ülkeyle ittifak olmak istiyorsanız bununla o ülkede birkaç sene içinde iç savaş çıkartabilirsiniz. Burada mesela Amerika’da iç savaş çıkarttınız ve demokratik Amerika kazandı savaşı, bu sefer Amerika’nın gücü zayıflamış veya başka bir şeyle uğraşmış olacak. Devleti çeviremeseniz de bir şekilde kazanan tarafsınız.

 

     Stage a coup o ülkede darbe yaptırmak ve iç savaş başlatmak. Bunu yapabilmek için 200e yakın politik güç puanı ve yüksek miktarda askeri ekipmana ihtiyacınız var. Buna da çok gerek yok, çünkü bir partiyi desteklediğinizde bir süre sonra kendi kendine zaten çıkıyor sadece bunu o ülkede acil bir şekilde iç savaş çıkarmak için kullanabilirsiniz.

 

   

     Gelelim R tuşu ile açabildiğiniz Ticaret sekmesine. Hammaddelerinizi hammadde harita moduna tıklayarak nereden kaç adet çıkarttırıldığı görebilirsiniz. Hammaddelerin çıkartılmasını arttıran bir araştırma bulunuyor fakat bunlar ile ilgili bir bina yapamıyoruz, kendiliğinden çıkartılıyor. En büyük ülke genişliğine sahip devlet de olsanız, üretiminiz arttıkça hammaddeye olan ihtiyacınız artacağından ticaret yaparak bu sayfayı kullanmak zorunda oluyorsunuz illa ki. Burada eski oyunlardaki metal ve ender materyaller detaylandırılmış; petrol, alüminyum, kauçuk, volfram, çelik ve krom. Bunlar farklı birliklerin üretiminde farklı sayıda ihtiyaç duyduğumuz hammaddeler. Burada üretimlerimize göre hangi maddeye ne kadar ihtiyacımız olduğunu veya hangi maddeden ihtiyacımızdan daha fazlasını ürettiğimizi rahatlıkla görebiliyoruz. Burada ihtiyacımız olan maddeyi alabileceğimiz savaşta olmadığımız ülkeleri çoktan aza doğru sıralanmış olarak görebiliyoruz. Burada ilginç bir şekilde paranın oyundan kalmasından ötürü, böyle bir strateji oyunundan beklenmeyecek türden bir saçmalık ile birlikte çok farklı bir ticaret mantığı eklenmiş. Hayır, yani daha önceki üç oyunda olan para, tüm strateji oyunlarında olan para, nasıl ve niye kalkar ki? Neyse, burada herhangi bir ülkeden istediğimiz 8 adet hammadde için 1 adet sivil fabrika üretimini onlara veriyoruz. Yani biz herhangi bir ülkeden 80 adet krom aldığımızda 10 adet sivil fabrikamızın üretimini bir süreliğine onlara veriyoruz. Kukla devletlerimizden herhangi bir sivil fabrika yollamadan tüm hammaddeyi alabiliyoruz. Kukla devletlerin bunun dışında herhangi bir olayı yok gibi. 8’e 1 oran olduğunu bilerek asla 10 adet gibi bu oranın dışına çıkarak gereksiz yere 2 sivil fabrikanızı harcamayın. Hep 8 ve katları ile anlaşma yapın. Zaten bu ticaret arayüzü de buna uygun olarak çalışıyor. Güzel bir şekilde ticaret yapabilmek için çok sayıda konvoya ve konvoyların iyi şekilde korunabildiği bir donanmaya ihtiyacınız var. Denizaltılarla başka konvoylardan hammadde de çalabilirsiniz. Ayrıca ülkeniz fazladan ürettiği tüm hammaddeler için başka devletler ile yapay zeka içerisinde otomatik olarak anlaşıp devlete sivil fabrika kazandırıyor. Fakat çok uzağa gitmeden bir önceki oyunda olan her pencere için yapay zeka yönetimine bırakma olayının burada kaldırılmış olmasını anlayamıyorum. Bir süre sonra bu pencereye girmekten nefret eder hale geliyorsunuz. Savaşın en kritik anında cepheyi izlemek ve takip etmek isterken bir anda hammaddelerinizi kontrol edip gereksiz bir anlaşma trafiği ile uğraşmak zorunda kalıyorsunuz. Bir önceki oyun için geliştirilen bir mod ile ticaret için bir maddeden +15 olsun istiyorum diye belirttiğinizde her seferinde tekrar tekrar ihtiyacım var mı diye kontrol etmenize gerek kalmadan yapay zeka sizin için yeni anlaşmalar yapıyordu.

 

     Hammadde detayları da iyi seviyede olsaydı keşke, mesela Uranyum nerede diye sormak istiyorum. Zırhlı araçları üretirken bazı maddelere ihtiyaç duyup fakat uranyuma ihtiyaç duymadan Nükleer Bombanın üretilebildiği bir oyunla karşı karşıyayız. Burada yıllardır Afrika için birbirini yiyen devletlerin olduğu bir dünyada Afrika’nın hammadde konusunda çok zayıf durduğunu söylemek lazım. Aslında tüm dünya haritasındaki hammadde zayıflığının sebebi paranın oyundan kaldırılmış olması ve hammadde detay seviyesinin inanılmaz azlığı. Normalde elmas ve altın ile para kazanılabiliyor olsaydık ve bu para da oyunda bir yer edinmiş olsaydı, bu madenler de haritaya anlam katardı. Türkiye topraklarında da bol bol krom ve az miktar çelik bulunuyor. Madem eski oyunlardaki ender hammaddeler birkaç çeşide ayrılıyor, Victoria kadar olmasa da buradaki çeşit sayısının en az bi 15-20 olması gerekiyordu doğrusu. Böyle olunca keşke eski metal veya ender materyaller ve ham petrol-yakıt sistemi olduğu gibi dursaydı diyorum, daha anlamlı olurdu.

 

   

     Şimdi de T harfi ile açabildiğimiz ülkemizin topraklarına inşa edebildiğimiz binalar bulunan pencereye bakalım. Burada yaptığımız her şey sivil fabrikalardan üretiliyor. Daha öncesinde anlattığım şekilde eğer fazla hammadde üretiyor ve bunu başka bir ülkeye ihraç ediyorsanız siz de sivil fabrika kazanıyorsunuz. Burada kazandığınız veya ticaret için başka bir devlete verdiğiniz fabrika sayınızı görebiliyorsunuz. Fabrikalarınızın birçoğu vatandaşlarınızın yaşaması için gerekli olan malları üretiyor. Burada en alttaki üç adet bina hariç hepsi direk olarak eyalet üzerine yapılabiliyor.

 

     Bu binaların hepsinin kendine özel olarak seviyesi bulunuyor. En başta altyapı yani başkentinizden cephedeki ordularınıza kadar yaşamaları için gereken malların, ihtiyaç duyduğu silahlar ve ekipmanların ulaşımını kolaylaştıran ve ordularınızın daha hızlı gitmesini sağlayan on seviyesi olan bir Infrastructure sistemi bulunuyor. On adet seviyesi olan ve her seviyede daha fazla uçağın yer alabildiği hava limanı ve on adet seviyesi ile güçlenebilen hava savunma sistemi de buradan eyaletlere yapılabiliyor. Radar Station da yaptığınız her radyo araştırması ile seviyesini arttırabildiğiniz, haritadaki tüm orduları görüp, ülkelerin güçleri hakkındaki tahminlerinizi daha doğru yapabilen, kara, hava ve deniz savaşlarında size katkı sağlayan binanız. 

 

     Her eyaletin 25’e kadar çıkabilen fakat bu sayıya zamanla artan nüfusla ve teknolojilerle ulaşabildiğimiz fabrika kurabilme kapasitesi var. Burada sivil fabrikalar, askeri ekipmanların üretimini yapan askeri fabrikalar, donanma üretiminde kullanılan harp limanları, petrol rafinerileri, her eyalete 2 adet kurulabilen ve kurulduktan sonra kendi kendine zaman içerisinde roket üretmenizi sağlayan roket sahaları ve her eyalete tek bir tane yapabildiğiniz ve nükleer bombaların zamanla kendi kendine üretildiği nükleer reaktörünüz bulunuyor.

 

     Denizden ve karadan saldırıları savunabilmek için kaleler ve donanmanızın demir alabildiği ve başka bir toprağa deniz üzerinden istila yapabildiğiniz donanma üssünüz 10 adet seviyeleriyle her şehir için ayrı ayrı en alttaki kısımdan yapılıyor.

 

     Ayrıca askeri ve sivil fabrikaların dönüşümü için bir buton bulunuyor fakat bunu kullanacağınızı hiç zannetmiyorum. Zaten yaptığınız binalar çok uzun sürüyor.

     Şimdi de gelelim oyunun başlı başına en mühim ve en muhteşem özelliğine. Üretim ve Tümen Eğitme pencereleri öncesi burayı anlatmalıyım. Sırf bu özellik bile oyunun tonlarca eksiğine ve değişmesi gereken özelliğine rağmen oynatıyor. Hem bu seride, hem de herhangi bir strateji oyununda zaten olması gereken şekilde, artık askerler fabrikadan çıkan her hangi bir ürün olmaktan çıkmış. Genellikle gerçek zamanlı strateji oyunlarında karşılaştığımız, hammadde topla, askeri bina yap ve o binadan o askeri birimi sanki bir orc üretiyormuşçasına direk üret mantığının artık detaylandırılması ve yönetilebiliyor oluşu çok güzel. Artık sayısını 30’a kadar çekebildiğimiz çeşitli taburlardan oluşan tümenlerin tasarımını bizler hazırlıyoruz ve hazırladığımız tümenin ihtiyacı olduğu askeri ekipmanları veya zırhlı araçları askeri fabrikalarımızdan üreterek ülkemizin altyapısıyla tümenimize ulaştırıyoruz. İhtiyaç duyduğu asker sayısını da manpower yani insan gücü havuzundan o anki yasalarımıza göre çekerek bir tümen oluşturuyoruz. Bu harika, gerçekçi ve çok güzel detaylandırılmış bir içerik. Önü açık ve gelişme şansı da var. Önümüzdeki yamalar ve oyuncuların geliştirdiği modlarla birlikte çok daha muhteşem bir hale geleceğine inanıyorum.

 

    

     Y harfi ile kısa yoldan açabildiğimiz Üretim sayfasında direk olarak birim üretmiyoruz. Birazdan daha detaylı anlatacağım tümenlerimizin ihtiyacı olan her türlü birimin üretimini askeri fabrikalarımız aracılığıyla yapıyoruz. En başta bu üretim için ihtiyaç duyduğumuz veya zaten sahip olduğumuz hammaddeler detaylıca gözüküyor. Hemen altında araştırdığımız teknolojilerin fabrikalarımızın çalışmasına etkilerini görüyoruz. Askeri fabrikalarınızın zamanla ve araştırmalarla gelişen bir üretim hızı mekanizması bulunuyor.

 

     İlk kısımda araştırdıklarımız ölçeğinde piyade ve yardım ekipmanları, motorize ve mekanize araçlar ve çeşitli farklı topun üretimini seçebiliyoruz. İkinci kısımdan da tank çeşitlerinden istediğimizin üretimini yapabiliyoruz.

 

     Uçak ve gemiler direk olarak üretiliyor. Bunları kullanmanız için bir tümen oluşturmanıza gerek yok. Bu kısımda çeşitli uçaklar arasından seçimimizi yapıyoruz. Buradaki uçaklar direk olarak üretildiğinde rezervlere giriyor ve siz bunları havalimanından belli sayılar belirleyerek hava birliği oluşturarak (Template ya da Air Wing) görevlendiriyorsunuz ya da havalimanından ayarlayarak üretilen tüm uçakların üretildikten sonra direk olarak belli bir yerdeki göreve gitmesini sağlayabiliyorsunuz.

 

     Diğer donanma kısmında da birçok çeşit gemi bulunuyor. Bunlar ise harp limanı denilen fabrikalarınızdan üretiliyor. Gemilerinizin üretildikten sonra hangi limana demir atacağını siz seçebiliyorsunuz ve üretimi bitince o limandan direk olarak kullanıma hazır oluyor. Buradaki her çeşit geminin faydaları olduğu için ve büyük gemilerin üretiminin çok uzun sürdüğü için aynı anda sıraya sokabildiğiniz kadar çeşitli donanmayı üretmeye çalışın, zaten çok sayıda Destroyer, az sayıda büyük savaş gemisine sahip olacaksınız ve dengeli olacaktır. Ayrıca gemilerin üretiminde fabrika verimliliği mekanizması yok.

 

     Aynı sivil fabrika mantığındaki gibi her bir ürün için aynı anda 15 adet fabrika atayabiliyorsunuz. Burada ürünlerin sırası dışında, bir ürün için atadığınız fabrika sayısını da değiştirebiliyorsunuz. Burada dikkat etmeniz gereken şey, bu fabrika sayılarını değiştirmek veya ürettiğiniz herhangi bir ürünü çok farklı bir şeyle değiştirmek fabrikanızın çalışma hızını çok büyük oranlarda değiştirebileceği. Yani asla yapmamanız gereken şey; bir piyade ekipmanı ile uçağı değiştirmektir. Eğer teknolojide ilerleyerek, daha iyi mekanize birlik üretmek istiyorsanız, bir öncekiyle değiştirdiğinizde üretim veriminin çok düşmediğini göreceksiniz. Buradaki üretim hızınızın kapasitesi de yine yaptığınız araştırmalara göre değişip, üretim hızınızın yükseliş hızını da arttırabiliyorsunuz. Bir fabrikanın daha hızlı ve daha çok mal üretebilmek için zamana ihtiyacı olması gerçekten de güzel uygulanmış bir detay. Ekipmanların üzerlerinde ne kadar ihtiyaç olduğu da yazılarak kolaylık sağlanmış. Ekipmanların üretildiğinde nereye gittiği de simgelerle belirtilmiş. Burada yönetimi daha kolay yapabilmek için hangi tür birlik ile ilgili ürüne bakacaksanız simgelere Shift tuşuna basarak tıklayabilirsiniz. Bu da versiyon 1.1 ile birlikte oyuna geldi, eskiden tek tek diğer kısımları kapatmanız lazımdı. Ayrıca ulusunuzun ekranından bir şirket seçtikten sonra o şirketle ilgili birimin araştırmasını yaptığınızda, o birimin şirketin amblemiyle üretilerek şirketin kattığı güzel özellikleri de aldığını göreceksiniz.

 

 

     Burada üretilen her ürün tek başına en fazla 3 farklı olmak üzere hammaddelere ihtiyaç duyuyor. Buradaki ürünlerden neredeyse her çeşidinden üretmek zorunda kaldığınız için 6 adet hammadde de elinizde iyi seviyede bulunması şart. (Buradaki en üzücü durum ise petrol için yapılan değişiklik. Cidden aklım almıyor bunu Paradox. Yani çok uzağa gitmeye gerek yok, sizin yaptığınız bir önceki oyunda uyguladığınız ham petrol alımı veya çıkartımı sonrasında birimlerin kullanabilmesi için yakıta çevrilmesi gerçekçi ve çok güzel uygulanan bir detaydı. Şimdi ise ne ham, ne yakıt, sadece petrolümüz var ve bu sadece üretim sırasında kullanılıyor. Yani bir uçak üretilirken bir iki petrol kullanılıyor (?) ve sonrasında hava gazı ile uçmasını bekliyoruz demek ki. Petrolü de uçağı yağlarken kullanmış olabiliriz. Oyunu basitleştirmek ve herkesin almasını sağlamak için yapılmış bir detay mı, yoksa sırf değişiklik olsun diye yapılan bir saçmalık mı diye düşünmeden edemiyorum doğrusu.)

   

     Şimdi de askeri fabrikalarımız ile üretimini yaptığımız askeri ekipmanların ve zırhlı araçların hangi tümenlerde kullanılacağını, hangi tümenin nasıl bir tabur düzenine sahip olacağını seçtiğimiz U klavye kısa yolu ile açtığımız pencereye bakalım. En başta cephede savaşırken veya yaptırdığınız egzersiz sırasında tümenlerinin kaybettiği ve ihtiyacı olduğu ekipman sayısını içeren bir kısım bulunuyor. Hemen altında da, eğer daha iyi bir ekipmanın araştırmasını yaptıktan sonra seri üretime geçmişseniz, o yeni ekipmanların sahip olduğunuz tümenlere ulaşımını gösteriyor. Buradaki her şeye önceliği sağ üstteki o üç noktadan verebiliyorsunuz.

 

     Sağdaki küçük pencerede sahip olduğunuz tümenleri düzenleyebilirsiniz. Versiyon 1.1 ile birlikte herhangi bir tümeni sıfırdan üretebilme özelliği geldi fakat illa ki ‘edit’ kısmına basarak açılan pencereden üretmelisiniz. Eğer herhangi bir tümenden topraklarınızda tek bir birim dahi bulunmuyorsa buradan istemediğiniz tümen şablonlarını silebilirsiniz. Fakat hem sıfırdan yeni tümen oluşturmak hem de bunları silmek gereksiz. Çünkü bir tümen üzerinde yaptığınız her tabur değişikliği deneyim puanlarınızdan harcıyor. O yüzden mesela yeni mekanize birlik ürettiniz, bunu tümeninize koymak istiyorsunuz. Sıfırdan 6 adet yeni mekanize taburu eklemek yerine, daha önceki 6 adet motorize taburlu tümeninizi kopyalayarak veya değiştirerek daha az veya hiç deneyim puanı harcamadan halledebilirsiniz. Oyun zaten size her farklı birimin araştırmasından sonra bir tümen şablonu oluşturuyor. Bunu düzenleyebilir ve tavsiyelerim eşliğinde kendinize uygun halini geliştirebilirsiniz.

 

   

     Her tümen 25’e kadar seçebileceğiniz taburdan ve 5 adet destek taburundan oluşuyor. İlk tabur sınıfını seçtikten sonra o kısımda sadece o sınıftaki taburlardan seçebilirsiniz. Piyade, motorize ve zırhlı olmak üzere üç adet tabur sınıfı bulunuyor ve bunlar kendi içinde çeşitlere ayrılıyor. Piyade sınıfında dağcı komando, bahriyeli ve paraşütçü özel piyade sınıfları ile topçu birlikleri bulunuyor. Motorize sınıfında süvari birliği, motorize piyade, mekanize piyade ve motorize roket topçusu taburları bulunuyor. Zırhlı sınıfında da araştırdığınız takdirde, hafif, orta, ağır, çok ağır ve modern gibi çeşitleri olan dört farklı topa sahip varyasyonları olabilen tüm tank taburları bulunuyor. Destek taburları da tümenin hız, ağırlık ve muharebe genişliğini etkilemeden tümene topçu birlikleri koyabiliyor veya farklı konularda güzel destek taburları eklemenizi sağlıyor. Eski oyunlardaki araştırmalarla birlikte beş adet tugay ile oluşan tümenimiz, şimdi 25+5 adet tabur şablonu ile daha fazla çeşitlendirilmiş ve güzel olmuş.

   

     Eski oyundaki farklı türden tugayların sağladığı bonus da kaldırılmış. Ayrıca eski oyunlardaki garnizon, milis, mühendis ve askeri polis gibi tugayların yerini yardımcı tabur kısmından ekleyebildiğiniz özellikleri birleştirilmiş askeri polis ve mühendis taburları almış. Ayrıca eski oyunlardaki motorize topçu birlikler kalkmış, sadece motorize roket topçusu bulunuyor. Destek birimi olan zırhlı araç da kaldırılmış. (Tank değil direk zırhlı araç.)

 

     Öncelikle her İkinci Dünya Savaşı oyununda olduğu gibi burada da taş, kağıt, makas sistemi bulunuyor. Yani anti-tank dolu bir piyade tümeni tank tümenini, topçu varyasyonlu tank ve mekanize taburlar dolu bir tümen de piyade tümenlerine üstün gelir.

 

     Oluşturduğunuz her tümenin sembolünü değiştirebilirsiniz, fakat yine de az ve anlamsız seçenekler var. Steam üzerinde bulunan modlar bunların sayısını arttırabiliyor.

 

      Burada oluşturduğunuz tümenle ilgili en önemli kısım, tümenin ne kadar zırhlı birime sahip olduğunu temsil eden hardness ve ne kadar insani güce sahip olduğunu temsil eden softness oranı diye tabir edebileceğimiz bir yüzde var. Özetle; eğer tamamı piyade taburundan oluşan bir tümene sahipseniz burası %100 soft olur. Eğer tamamı tank taburundan oluşan bir tümene sahip olursanız %90 ve üstü bir değere sahip olursunuz. Sonuçta tank da olsa içinde insan her zaman olacağından soft kısmı hep olacak. Her tümenin soft ve hard olmak üzere iki saldırı değeri var. İşte tümenin bu yüzdesi de soft ve hard saldırılardan aldığı darbeyi gösterir. Yani soft atağı fazla olan bir topçu tümeni ile hardness yüzdesi %95’lere çıkabilen bir tank tümenine çok az zarar verebilirken, tamamı piyade olan tümene soft saldırı gücünüzün %100’üyle saldırabilirsiniz.

 

     Buradaki değerler arasında her çeşit tümen için en çok hıza, organizasyona ve muharebe genişliğine önem vermelisiniz. Tümenin hızı, taburlardaki en yavaş birime göre belirlenir. Yardımcı taburlar bu hızı ve muharebenin genişliğini etkilemez. Yani motorize veya mekanize piyade taburları olan bir tümene topçu taburunu direk olarak ekleyerek hızı düşürmek yerine, destek taburu olarak ekleyerek hızın yüksek kalmasını sağlayabilirsiniz.

 

     Çoğu strateji oyununda ürettiğiniz bir birim çok güçlü olsa dahi savaşabilmesi için moral gibi değerlere ihtiyaç duyar. Birçok şey de bu değeri etkiler ve muhteşem olarak hazırladığınızı düşündüğünüzün ordunun bu değeri sıkıntıya düştüğünde ordunuzun bir anda yerle bir olduğunu görebilirsiniz. Bu oyun için de bu önemli değer organizasyon. Bu değer egzersizler, üst üste savaşlar ve kapana kısılıp ikmal konusunda sıkıntı yaşadığınızda yüksek derecede düşer ve daha güçlü ekipmanlara sahip olsanız da o savaşı kaybetmenize yol açar. Her taburun farklı organizasyon değerleri bulunuyor. Bunu belli başlı piyade içeren tabur çeşitleriyle tuttuğunuz sürece çok düşmüyor. Çok düşük bir değer olmamasına dikkat ediniz.

 

     Muharebe genişliği ise gördüğüm kadarıyla bu oyunun en çok hata yapılan ve en anlaşılmayan mühim kısmı. Bir şehir üzerindeki muharebenin genişliği 80 birimdir. Başka şehirlerden her saldırı için muharebe 40 birim daha genişler. Burada örnek vermek gerekirse, çok iyi bir tümen yaptığınızı düşünüyorsunuz, 25 taburu da piyade ile doldurdunuz ve 50 muharebe genişliği olan 4 tane tümeniniz bir şehirde duruyor. Karşıdaki rakibiniz ise size 4 adet içinde 10 adet piyade taburu ve 20 muharebe genişliği olan birimle saldırırsa normalde 200’e 80 muharebe genişliği veya 100’e 40 piyade taburu ile üstün gelip kazanacağınızı düşünüyorsunuz. Aslında karşıdaki rakibin dört tümeni de muharebeye girerek 80’lik genişliği dolduracak, sizin ise sadece tek bir tümeniniz muharebede olup, 80’e 50 veya 40 piyade taburuna 25 piyade taburu gibi kötü bir durumda kalacaksınız. Diğer 3 tümeniniz içinde olan 75 adet piyade taburunuz yaptığınız yanlış şablondan dolayı rezerv olarak duracak ve muharebeye girebilmek için en öndeki birliğinizin kaybetmesini bekleyecek. Burada tavsiyem hep 5-10-20-40 gibi değerlerde tümen oluşturmanız. Bu şekilde sürekli olarak 80’e tamamlayabilirsiniz. Ayrıca yine de 40’lık 2 adet tümendense 4 adet 20’lik tümen hem organizasyon, hem tek tek bakınca saldırı gücü bakımından daha iyi. Aslında ne kadar küçük birlikler ile saldırabilirseniz o kadar iyi olabilir. Kaliteli bir tümen şablonu için 10-20 genelde ideal.

 

     Buradaki mühim kısımlardan biri de generallerinizin kazandığı ofansif özellik. Bu muharebe genişliğini %10 düşürüyor. Yani normalde 20 birim genişliğe ulaştırdığınız birliği artık 22’e çıkartıp daha büyük avantaj elde edebilirsiniz. Yani bu özelliği olan bir generalin altında 4 adet 22 muharebe genişliği olan birlik ile 88 muharebe genişliğine ulaşmanıza rağmen 80’mişçesine tek bir şehir üstünde rezerve girmeden savaşabilirsiniz. Bir diğer deyişle 40 adet piyade yerine 44 adet piyade ile rahatça muharebeye girebilirsiniz.

 

     Diğer değerlerden kısaca bahsetmek gerekirse, HP askerlerinizin dayanaklılığı diye özetlenebilir. Recovery rate organizasyonun ne kadar çabuk tekrar toparlanacağı ile ilgili. Reconnaissance yani keşif sadece gözlemci yedek taburu ile artan daha iyi taktiksel saldırı planına yarar. Suppression yani baskı oradaki isyan değerini bastırmanıza yarar, bunun için Süvari Taburu ve Askeri Polis destek taburu çok uygun. Ağırlık sadece konvoyunuz ile transfer olurken veya bir şehri istila etmeye çalışırken etki eder ve doğal olarak tümeniniz ne kadar ağır ise bu işlemin süresi o kadar uzar. Supply Use, tümenin her gün ne kadar ihtiyacı olduğunu gösterir. Buradan sonrakiler yardımcı taburların getirileri.

 

     Orta kısımda soft ve hard birimlere olan saldırı, hava saldırısı, savunma, siz saldırıyor iken rakibin savunma saldırısını durdurabilme, tümeninizin zırhı ve düşmanın zırhını delebilme, savaş planını daha iyi uygulayabilme ve mühendis destek taburunun kazandırdığı savunmadaki siperlerin ne kadar iyi alındığı değerleriniz gözüküyor.  

 

     En sağda ise oluşturduğunuz tümen şablonuna göre, içindeki taburların ihtiyacı olduğu tüm ekipmanların üretim değerlerini görebilirsiniz. Yukarıdaki Division Equipment butonuna basarak da o tümenin hangi ekipmanları kullanmasını istediğinizi seçebilirsiniz. Buradaki hepsinin seçili olmasında fayda var, nasıl olsa yeni ve daha güçlü silah geldiğinde birlikleriniz onu kullanıyor, fakat bu silahlar bozulduğunda veya yetersiz sayıda olduğunda daha güçsüz silahlar zaten deponuzda bulunduğu için ekibinize daha çabuk gidiyor. Tümeninizin bir kısmının silahsız kalması yerine, daha az gelişmiş olsa da elinde silah olması daha önemli.

     Burada taburlar hakkında tek tek bilgi vermek yerine tümenlerin içinde nasıl kullanabileceğini söyleyeceğim. Zaten tüm taburların isimleri hangi konuda iyi olabileceklerini gösterir türden. Direk olarak topçu taburlarını sadece piyade taburları ile kullanın. Başka her türlü birlik için hızı ve arazi konusunda kötü getirileri olduğu için tümenin özelliklerinden faydalanmanızı etkiler. Roket topçusu normal topçuya göre çok iyi değil. Hem araştırma kısmında 3-4 adet araştırmayı uzun bir süre boyunca yapmalısınız ki tam verim alabilesiniz, hem de üretiminde istediği hammadde ve üretim süresi çok uzun olduğu için bunu ancak sanayi ve araştırma durumu olarak çok iyi bir seviyeye geldiğinizde tümeninize eklemenizi tavsiye ederim. Buradan itibaren verimli olduğunu düşündüğüm tümen şablonlarını paylaşacağım.

 

   (Bu şablonların en iyisi olduğunu söylemiyorum, ben okuduklarım ve oynadığım oyunlar sonrasında sizlere tavsiye veriyorum. İnanılmaz iyi bir strateji oyuncusu değilim, buradaki söylediklerimi daha fazla geliştirebilirsiniz ve daha güzellerini bulabilirsiniz, sadece önem vermeniz gerekenler konusunda tavsiyeler verdim. Zaten her cephe, her yıl, her durum için neredeyse tümeninizi güncelleştirmek zorunda olduğunuz için basit bir şekilde şu tümen en iyisidir yok oyunda. Buradaki tümen şablonunuz araştırma seviyenize, sanayi gücünüze, altyapınıza, ülkenizin büyüklüğüne, insan gücünüze ve daha birçok etkene doğrudan bağıntılı olduğu için o anki ihtiyacınız olan ve üretimini karşılayabileceğiniz tümeni kendiniz belirlemelisiniz. Eğer çok sayıda mekanize aracı birden üretebilecek seviyede askeri fabrikanız yoksa, birden tüm tümeni mekanize tabur ile değiştirmenin mantığı yok, askerliniz güçsüz kalacaktır. Zaten oyunun en eğlenceli kısmı da araştırmasını yapıp, hammaddesini bularak, üretimi için uğraştığınız ekipmanların bir tümen içerisinde dizilip, başka topraklarda üstün geldiğini görebilmek.)

 

     * Temel Düzeyde Piyade Tümeni;

7 adet Piyade taburu + 2 adet Topçu taburu [Topçu + Sinyal + Gözcü(Anti tank topçusu da olabilir) + Lojistik + Mühendis Destek Taburları] (20 muharebe genişliği)

     Bu birlik soft atağı fazla, piyadeler ile savaşırken başarılı. Zayıf minör devletler için başlangıç seviyesinde çok uygun.

 

     * Ofansif Mareşal Piyade Tümeni;

8 adet Piyade taburu + 2 adet Topçu taburu [Topçu + Sinyal + Gözcü(Anti tank topçusu da olabilir) + Lojistik + Mühendis Destek Taburları] (22 muharebe genişliği)

     Bu birlik Ofansif özelliği olan Mareşaller için uygun bir dizilim.

 

     * Mass Assault Piyade Tümeni;

10 adet Piyade taburu + 2 adet Topçu taburu [Topçu + Sinyal + Gözcü(Anti tank topçusu da olabilir) + Lojistik + Mühendis Destek Taburları] (20 muharebe genişliği)

     Mass Assault doktrini seçerseniz piyade taburlarının muharebe genişliğini 0.4 azaltan bir özellik kazanıyorsunuz. Yani normalde 5 adet piyade taburu 10 muharebe genişliği kaplar iken bu doktrin sonrası 8 birim kaplıyor. Daha fazla piyadeyi muharebeye sokabilmek için uygun.

 

     * Anti Tank Piyade Tümeni

8 adet Piyade taburu + 4 adet Anti Tank Topçu taburu [Anti Tank + Lojistik + Gözcü + Mühendis Destek Taburları] (20 muharebe genişliği)

     Eğer sanayiniz tank yapmaya yeterli değil ve düşmanınız çok fazla tank’a sahipse onları püskürtmek için çok başarılı bir tümen.

 

     * Anti Hava Piyade Tümeni

2 adet Piyade taburu + 6 adet Anti Hava Topçu taburu [Anti Hava + Mühendis Destek Taburları] (10 muharebe genişliği)

     Eğer düşman uçakları çok fazla ülkenizin arkadaki topraklarına saldırıyor ve şehirlerinizde yeterli sayıda uçaksavar yoksa bu piyade tümeni yeterli bir koruma sağlar. Zaten şehirlere sanayi binaları yapmak çok uzun süreceğinden hiçbir şehre uçaksavar yapacağınızı zannetmiyorum, onun yerine bu tümen size iyi bir savunma sağlar.

 

     * Garnizon Piyade Tümeni

5 adet Piyade taburu + 2 adet Anti Tank + 2 adet Anti Hava + 2 adet Topçu [Mühendis(Savunma için özellikle olmazsa olmaz.) + Anti Hava + Anti Tank + Topçu + Askeri Polis] (20 muharebe genişliği)

     Her türlü düşmana karşı şehirlerinizi koruyabilecek veya en azından rakibi oyalayabilecek türden bir tümen dizaynı.

 

     * Dağcı Komando Tümeni

10 adet Dağcı Komando taburu [Topçu + Sinyal + Gözcü + Lojistik + (İhtiyacınıza göre bir destek daha.) ] (20 muharebe genişliği)

     Özel piyade tümenlerine direk olarak topçu taburları eklemeyiniz, çünkü tüm arazi bonusları gidiyor. Bu şekilde dağ, tepe gibi yerlerde çok iyi savaşan bir tümeniniz oluyor.

 

     * Bahriyeli Piyade Tümeni

     Denizden istila saldırısını gerçekleştirebilen en hızlı birlik. Ayrıca bataklık gibi arazilerde de iyi.

 

     * Paraşütçü Piyade Tümeni

10 adet Paraşütçü taburu [Topçu + Sinyal + Gözcü + Lojistik + (İhtiyacınıza göre bir destek daha.) ] (20 muharebe genişliği)

     Bu birlikler ile düşmanın başkentini çok hızlı bir şekilde işgal edip, onların Ulusal Birlik değerini düşürebilirsiniz.

 

10 Adet Süvari Taburu [Askeri Polis + Anti Hava + Mühendis] (20 muharebe genişliği)

     Bunları sadece isyan çıkabilecek yerlerde kullanın. Kısa bir sürede bastırır. Ayrıca uçak savar ile topraklarınızı uçaklara karşı bir nevi koruyabilir.

 

     * Motorize Hızlı Piyade Tümeni

10 adet Motorize Piyade Taburu (Araştırdıktan sonra hepsini Mekanize tabur ile güncelleyebilirsiniz.) [ Gözcü + Mühendis + Topçu + Sinyal + Lojistik] (20 muharebe genişliği)

     Aslında motorize ve mekanize araçlar tek başlarına çok güçsüz birlikler, fakat bu tümenlerden üç dört tanesini özel olarak bir generale atayıp, cephenin minik bir bölümünden hızlıca bastırmak ve rakibi bir köşeye kıstırmak için kullanırsanız avantajını görürsünüz.

 

     * Çeşitli Tank Tümeni

3 adet Normal Tank Taburu + 2 adet SP Topçu Tank Taburu + 1 adet SP Anti Tank Taburu + 3 adet Motorize(veya Mekanize) Tabur [Bakım + Sinyal + Lojistik + Mühendis + Gözcü] (20 muharebe genişliği)

     Tank taburlarını asla tek başına salmayın, aslında motorize ve mekanize araçlı piyadeler tankları desteklemek için varlar. Bu araçları kullanarak tümenin hızını da kaybetmezsiniz. Hafif ve orta sınıf tanklar ile bu tümen gayet yeterli oluyor, Ağır ve Çok ağır hız konusundaki dezavantajı büyük sıkıntı yaratıyor. Özellikle sizden daha güçlü sanayiye sahip ülkelere karşı bile kuvvetli.

 

     * Topçu ve Büyük Tank Tümeni

3 adet Normal Tank Taburu + 2 adet SP Topçu Tank Taburu + 4 adet Motorize(veya Mekanize) Tabur [Bakım + Sinyal + Lojistik + Mühendis + Gözcü] (20 muharebe genişliği)

     Eğer sanayi gücünüz iyi ve araştırmalarınız yerindeyse yani sizden daha iyi bir tank üretebilen bir ülke yoksa bu şablon gayet başarılı. Tank şablonu varyasyonu 10’a kadar çıkartılabilir, bu şablonları durumunuza ve düşmanın sahip olduğu birimlere göre düzenleyebilirsiniz.

 

     Tümenlerinizi Eğitim penceresindeki Train tuşuna basarak ekleyip, kaç adet çıkacağını da bu pencereden ayarlayabilirsiniz. Burada soldaki sarı yüzde şablonunu oluşturduğunuz tümenlerinizin ihtiyacı olduğu tüm ekipmanın yüzdesi, üstüne geldiğinde de detayları görebilirsiniz. Sağdaki sarı yüzde ise askerlerinizin eğitim yüzdesi, askerlerinizin eğitimi %20 seviyesine geldiği takdirde direk olarak seçtiğiniz noktada çıkartabilirsiniz. Fakat bu %25 gibi yüksek bir değerde kötü bonuslu birliklere sahip olmanız demektir. Buradan sonuna kadar eğitimini almasını bekleyerek ürettiğiniz her tümen ikinci seviye eğitimli yani hiçbir eksi artı özellik ile çıkar. Daha sonradan ordunuzu özel olarak eğiterek üçüncü seviyeye çıkarak %25 bonus kazanabilirsiniz.

     Buradaki oyunun ordu yönetim sistemi de çok daha kolay bir arayüze gitmiş. Eğer bir önceki oyunu oynayanlarınız varsa, oradaki kolordunun hiyerarşisiyle uğraşmanın neredeyse savaştan uzun sürdüğü zamanları hatırlayacaktır. Bu sefer oyundan kolordu kısmı direk olarak kalkarak direk olarak ordu gelmiş. Bu kolordular oyuna birçok hesaplama değeri kattığı için bir süre sonra bilgisayarı çok kasıyordu evet ama yine de bir şekilde sunulabilirdi. Oyuna çok farklı bir hava katıyordu. Ayrıca subay değerimiz de anlamsız bir şekilde oyundan çıkarıldığından artık tümenlerimizi, taburlarımızı veya tugaylarımızı yöneten belli bir kesimin olduğunu hissedemiyoruz. Tabii ki de tek tek her tabur için adam atamak sıkıntı olurdu fakat önceki oyunda olan subay değeri zaten bunu anlatıyordu bizlere.

 

  

     Şimdi bu oyunla birlikte direk olarak tüm tümenleri seçerek yeni bir ordu oluşturabiliyorsunuz. Ayrıca güney, doğu veya kuzey cephesi diye ayırmak isterseniz sağ üstten farklı cepheleri oluşturabilirsiniz. Bu ordunun başına atayabileceğiniz generaller ve mareşaller bulunuyor. Generalleriniz en fazla 24 adet tümeni yönetebilirken, mareşalleriniz için bu sayı sınırsız. İstediğiniz her generali mareşal seviyesine yükseltebiliyorsunuz, fakat seviyesi bir kademe düşüyor ve sahip olduğu tüm özellikler gidiyor. O yüzden alttan politik güç puanı kullanarak yeni bir general yaparak onu mareşal yapmak daha mantıklı. Yine de zaten 24 adet yeterli bir seviye olacağından ve cepheyi iki üç farklı parçaya bölmek de işinize geleceğinden genelde her devlet için yüksel seviyeli generaller ile oyuna başlayarak gerisini getiriyorsunuz. (Burada oyundaki casusluk durumunu çıkartan Paradox, düşmanların general ve mareşallerine suikast düzenlememize izin vermeyerek garip bir karar daha almış.) Ordunuzun başındaki isimler her seviye %5 olmak üzere 10 seviyeye kadar gelişebiliyor. Generaller ve mareşallerin kazandığı özellikler farklı ve mareşallerin sadece saldırarak kazanabildiği muharebe genişliğini %10 azaltan ofansif özellik de gerçekten çok önemli, savaşta size çok büyük üstünlük veriyor ve bunu kazanabildiğiniz taktirde hep onu kullanabilirsiniz. Ayrıca doktrinlerinize ve ordunun liderinin özelliklerine göre tüm muharebelerde bir taktik seçiliyor. Kara, hava ve denizdeki tüm muhabereler sizin dışınızda gelişen, oyun mekaniğinin kendi hesapladığı durumlar.

 

     Paraşüt saldırısı için de içerisinde sadece paraşüt taburları olan destek taburu olarak istediğinizi alabildiğiniz bir tümene ve bir havalimanında yerleştirilmiş olarak bulunan yeterli sayıdaki taşıyıcı uçağa ihtiyacınız var. 10 adet paraşüt taburu içeren 4-8-12 adet tümenli bir paraşüt ordusu ile yapay zekanın asla yeterince iyi korumadığı başkente pat diye inebilir ve oradan ayrılarak başka zafer noktalarına da gidebilirsiniz. Bu tümenler düşmanın ulusal birliğini düşürmede ve onları ilhak etmede gerçekten de çok etkili.

 

     Front Line seçeneğiyle de cephenizi oluşturabiliyorsunuz. İsterseniz direk komple bir cephe, isterseniz sağ tuşa basılı tutarak bir kısımlık cephe oluşturabilirsiniz. Hemen yanında da bundan önceki üç savaş planının devamı olarak nereye saldırmak istediğinizi belirlediğiniz Offansive Line butonu var. Buradan sağ tuşa basılı tutarak tek tek tümenlerinizin saldıracağı alanları seçebilir ve seçerken hangi plan sonrasında bunu yapacağını belirlemek istiyorsanız TAB tuşuna basarak farklı yerlere kolaylıkla ekleyebilirsiniz.

 

     Fallback Line da adı üstünde geri çekilme çizgisi. Mesela Rusya ile savaşırken gittikçe daha büyük cephelerde çatıştığınız için ordularınız bu genişliği kaldıramayabilir ve daha geride sahip olduğunuz dar bir cepheyi savunarak, tümenlerinizi güçlendirip tekrar saldırabilirsiniz. Onun dışında bu seçeneği savunma için bile kullanmayın diyebilirim. Zaten direk cephe ayarlarsanız da size o kısmı savunmanızda yardım ediyor.

 

     Garnizon bölgesi ile ülkenizdeki tüm toprakları bile seçebilirsiniz, yapay zeka nerede isyan çıkma durumu varsa, nerede az askeriniz varsa, zafer noktalarınız nerede fazlaysa o bölgeye tümenlerinizi yolluyor ve sürekli yerlerini değiştiriyor. Daha öncesinde bahsettiğim askeri polisli atlı tümenlerinizi ve hava savunma sistemli piyade tümenleriniz, sizi her türlü tehlikeden korur.

 

     En sağdaki iki seçenek ise yaptığınız savaş planlarını düzenleyebilmek için. Mesela iki farklı bölgeye saldırıyorsunuz, ordunuzdaki tümenleri S tuşu ile yarıya bölerek, CTRL tuşuna basılı tutarak oluşturduğunuz diğer plana rahatlıkla ekleyebilirsiniz. Diğerinde ise üstünde yazdığı tuş kombinasyonları ile rahatlıkla düzenleyebilirsiniz. En sağdaki çöp kutusu simgesiyle de istediğiniz savaş planını silebilirsiniz. Hepsini silmek için o butona sağ tıklayabilirsiniz.

   

     Gemilerinize de aynı şekilde amiral atayabiliyorsunuz. Deniz komutanlarınızın general seviyesi bulunmuyor. Bu amiraller de mareşallerinize benzer özellikler kazanabiliyor ve seviye atlayabiliyor. Gemilerin tamir önceliklerini, ateş açıp açmayacağını da buradan ayarlayabilirsiniz. Bitişik olan 3 adet deniz bölgesine kadar birimlerinize 4 adet farklı görev atayabiliyorsunuz. Bunlardan ilki Patrol devriye birimlerinizi çok geniş bir alanda %160 gibi bir oranda tutarak düşman gemilerini tespit etmekte kullanılıyor. Bu düşman gemilerini kolayca bulmanızda fayda sağlar fakat o kadar geniştir ki donanmanızın tam verimli formasyona geçebilmesi zaman aldığından muharebenin başlarında gemilerinizi kaybedebilirsiniz. İkincisi Search & Destroy ise %50 gibi bitişik bir genişlik içerisinde direk muharebeye girmek için kullanılıyor. Fakat bu sefer de deniz içerisinde düşman gemileri bulabilmek daha zor oluyor. Üçüncü seçenek Convoy Raiding ile düşman konvoylarına baskın yapabilirsiniz, dördüncü emir Convoy Escort ile de düşman gemilerinden kaçınarak sizin sahip olduğunuz konvoyları korumaya çalıştığınız emir. İyi bir donanmaya sahipseniz, buradaki dört görevi de önemli noktalara farklı şekillerde yapmalısınız. Mesela denizaltılarınızı farklı bir donanmayla kullanarak konvoy baskınlarına yollamanız daha mantıklı. Deniz savaşlarındaki en önemli şey, Cebelitarık ve İstanbul boğazları ve Süez, Panama, Kiel kanalı gibi, toprağına sahip olduğu ülkenin karar verebildiği geçiş izni olan noktalar var. Yani "İtalya ile bastığım gemiler neden okyanusa çıkmıyor, neden İngiltere’ye gidemiyor?" diye soruyorsanız, önce Cebelitarık’ın yönetimini ele geçirmelisiniz.

   

     Hava muharebeleri ise eski oyuna göre çok kolaylaştırılmış. Öncelikle ürettiğiniz tüm uçakların rezerv olarak tutulduğunu ve bunların istediğiniz hava limanından manuel olarak sizin tarafınızdan şablonlar ile oluşturulması gerektiğini söyleyelim. Eğer 100 adet uçağı olan Savaşçı sınıfı olan bir uçak birimi oluşturmak isterseniz, Air Wing butonu ile ayarlayarak rahatlıkla oluşturabilirsiniz. Rezervinizde o kadar uçak olmak zorunda değil, ürettiğiniz taktirde direk olarak önce o hava limanına, eğer görev atadıysanız da hemen o hava alanına göreve gidiyor. Burada oluşturduğumuz hava kuvvetine bir general veya mareşal atayamıyoruz. Fakat oluşturduğumuz şablonlar, onun yerine aces denilen yetenek kazanıyorlar ve bunlarda oyun içinde haberler eşliğinde (event) bize sunuluyor. F3 ile açarak görebildiğiniz hava alanlarından istediğinize tıklayarak açılan pencerede altta uçaklarınızın olduğu ve o bölgeye saldırı yapabilecek uçakları olan tüm havalimanlarını sıralı bir şekilde görebilirsiniz. Bu pencerede o hava alanındaki düşmanlarınızla birbirinize karşı yaptığınız her şeyin detaylarını görebilirsiniz. Sanırım değerler bakımından Paradox oyununa en yakışır, en detaylı ekran burası. Alttaki havalimanlarını seçince açılan sağdaki havalimanı pencerelerinden atamak istediğiniz uçak şablonlarını seçip sol kısma tıklayarak o hava bölgesine yollayabilirsiniz.

     Benim anlatacaklarım bu kadar, detay olarak çok daha derine inilebilecek ve anlatılabilecek şey daha fazla durum bulunuyor. Fakat genel hatlarıyla tüm önemli bilgileri verdim. 

 

     Açıkçası oyun mekanikleri olarak eski oyunlarda olan kabine, subaylar, casuslar, para, enerji ve ham petrol ile yakıt gibi zaten olması gereken özelliklerin oyundan kaldırılmasını asla anlayamayacağım. Yeni gelen tümen oluşum mantığı, zırhlı birliklerin isimleri ayarlanarak üretimi diğer tüm oyunlara örnek olacak kadar muhteşem bir dinamik. Fakat böyle bir dinamik yaptıktan sonra önceki oyunda olan yakıtı oyundan çıkarmaları trajikomik bir durum oluyor.

 

     Keşke bunun gibi güzel yenilikler eski oyunun son haline, Arsenal of Democracy’e, Darkest Hour’a, Black Ice’a yapılan onca güzel şeylere harmanlanarak ve üstüne katarak gelseydi.

 

     Ayrıca büyük çapta tarihsel oyun yapmanın zorluklarından biri de; her ülkenin tarihine gerçekten de iyi derecede hakim olmak ve kendinize düşman bir ülke halkı edinmemek için inanılmaz titiz ve düzgün davranmanız gerektiği. Buradaki genel kararı veren isim sanırım İsveç’li Johan Andersson, herhangi bir tarihsel sıkıntı olduğunda forumlarda kendisi anılıyor. Sabiha Gökçen hatası hemen düzeltildi, otoriter rejim ve Atatürk’ün herhangi bir özelliğinin olmaması da düzeltilir diye umuyorum. Genel olarak ortalama üstü bir durumda bu konuda oyun. Diğer zorluk da; tarihsel olarak oynamak veya alternatif tarih yaratmak isteyen oyuncuların ikisini de mutlu etmek. Bu ikisi çok zıt ideolojiler gibi olduğu için dünyanın en zor olgularından biri olsa gerek.

 

     Tarihsel oyunları ve özellikle stratejileri çok seven biri olarak Paradox hakkında ilk söyleyebileceğim keşke EA’yi aratmayacak kadar kötü fahiş DLC politikalarına sahip olmasalardı. Oyunlarına ve içeriklerine bayılsam da bunun ne kadar kötü, çirkin ve oyuncuları kendilerinden soğutan bir şey olduğunu bir gün fark etmeleri dileğiyle. En azından Train Simulator gibi 300 adet DLC satın almak zorunda bırakılmadığımız için dua edelim o halde şimdilik.